یحیی بازیاری زاده - پژوهشگر میدانی جمعیت هلال احمر هرمزگان، بندرعباس

درس مشترک احصا شده از وارسی قریب به اتفاق عملیات های امدادی در کشور ما و در راس آنها، عملیات امدادرسانی در زمین لررزه ی مهیب بم، در قالب گزاره ی فقدان، کمبود، ضعف و نارسایی هماهنگی عملیاتی میان کلیه عناصر دخیل در امدادرسانی، قابل صورت بندی می باشد. در یک وارسی ریشه شناسانه از علل احتمالی پدیدآورنده ی این نقیصه ی بنیادین تهدیدگر کیفیت عملیات های امدادرسانی در دستیازی به اهداف مورد انتظار، غیاب یا ضعف و کمبود تفکر سیستمی را می توان در زمره ی مهم ترین دلایل احتمالی، در کانون توجه قرار داد. به گونه ای که فقدان یا ضعف و کمبود هماهنگی عملیاتی در میدان عملیات های امدادرسانی را می توان نتیجه و بازتاب فقدان، ضعف و کمبود تفکر سیستمی در ساختار مدیریت بحران دانست. با پذیرفتن این پیش فرض، بر اساس مبانی استدلالی که در مشروح این مقاله به آن پرداخته خواهد شد، در تدوین راهبردهایی برای برونرفت از این نقیصه ی مهم و دستیابی به سطح قابل قبولی از هماهنگی میدانی و عملیاتی، ضرورت آموزش تفکر سیستمی را می توان در راس مجموعه تدابیر مربوطه، به رسمیت شناخت. پرسش اساسی اما این است که تحقق تفکر سیستمی و بازتاب آن در قالب تعالی هماهنگی عملیاتی در میدان اجرای عملیات های امدادرسانی، صرفا از طریق آموزش مدیران دخیل و لو آموزشی در منتها درجه اثربخشی کافی خواهد بود؟ قرائن و شواهد، تاییدگر کفایت مندی آموزش مدیران به تنهایی در این راستا نبوده و به نظر می رسد، علاوه بر یادگیری تفکر سیستمی از سوی مدیران و کارکنان نهادهای دخیل در اجرای عملیات های امدادرسانی و فراتر از آن، یادگیری سازمانی سازمان های دخیل به معنای یادگیری سازمانی درس های برآمده از تجارب پیشین و گذار آنها به یک سازمان یادگیرنده نیز، پیش نیازی بنیادین در تحقق هماهنگی عملیاتی به عنوان یکی از لوازم بنیادین و حیاتی کامروایی عملیات های امدارسانی در دستیابی به اهداف پیش بینی و ترسیم شده برای آنها باشد.

تفکر سیستمی، یادگیری سازمانی، سازمان یادگیرنده، هماهنگی عملیاتی، عملیات های امدادرسانی