حمیدرضا گازر - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
سعید مینایی - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.

در این تحقیق با به­کارگیری یک دستگاه خشک­کن آزمایشگاهی سه واحدی قابل اتصال به کامپیوتر، فرایند خشک شدن کلزا به صورت تک­لایه و پیوسته بررسی شد و با استفاده از طرح آماری کاملا تصادفی تاثیر تغییرات دو عامل مهم یکی دمای خشک کردن و دیگری سرعت جابه­جایی هوای گرم بر پارامتر زمان و تغییر آهنگ خشک کردن، ضرایب نفوذ رطوبت، و انرژی فعال سازی محصول کلزا رقم اوپرا در دماهای ۴۰ ، ۵۰، و ۶۰ درجه سانتی گراد و دو سرعت جابه­جایی هوای گرم ۱ و ۲ متر بر ثانیه ارزیابی شد.  همچنین، با استفاده از معادله رگرسیونی خطی، مدل تخمین زمان خشک شدن کلزا در محدوده دمایی آزمایش­ها نیز ارائه شد.  علاوه بر شاخص های ذکرشده، پارامترکیفی درصد اسیدیته روغن کلزای خشک­شده نیز اندازه گیری شد.  نتایج به دست آمده نشان داد که تاثیر فاکتورهای دما و سرعت جابه­جایی هوا بر فرایند خشک شدن محصول کلزا معنی دار است.  تغییر دمای فرایند از ۴۰ به ۶۰ درجه سانتی­گراد، ۴/۶۶ درصد از زمان خشک شدن را کم کرد.  تغییر سرعت هوای گرم از ۱ به ۲ متر بر ثانیه موجب ۴/۲۹ درصد کاهش در زمان خشک شدن آن گردید.  ضریب نفوذ رطوبت دانه کلزا در محدوده دمایی تحقیق از ۸-۱۰×۰۵۶۹۴/۲ تا ۸-۱۰×۸۰۶۱/۵ مجذور متر بر ثانیه تغییر می کند.  انرژی فعال سازی نیز در حدود ۳۴/۲۷ تا ۴۹/۳۷ کیلو ژول بر مول به دست آمد.  از نظر کیفی تغییرات دما و سرعت هوا در محدوده­های ذکرشده تاثیری معنی دار بر افزایش اسیدهای چرب آزاد روغن استحصالی کلزای خشک­شده نداشت.