مجید روزبه - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (داراب)،
محمد لغوی - دانشیار گروه مکانیک ماشین های کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

دقیق ترین راه برای ارزیابی کارایی ماشین­های کشاورزی، آزمایش آنها در شرایط خاص منطقه ای و اقلیمی است.  به همین جهت در یک آزمون، تاثیر پنج روش مختلف تهیه بستر با گاوآهن برگردان دار و بشقابی به همراه ادوات مختلف خاک ورزی ثانویه بر تغییر شرایط فیزیکی خاک و عملکرد ذرت دانه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب، با متوسط بارندگی سالیانه ۲۲۰ میلی متر، به مدت ۲ سال مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. در این آزمایش، از طرح بلوک­های کامل تصادفی با ۵ تیمار و ۴ تکرار استفاده شد.  تیمارها عبارت بودند از: الف) گاوآهن برگردان­دار+ دو مرتبه دیسک (شاهد)؛ ب) گاوآهن بشقابی+ یکمرتبه دیسک؛ ج) گاوآهن بشقابی+ دو مرتبه دیسک؛ د) گاوآهن بشقابی+ خاک­ورز دوار و ه) گاوآهن برگردان دار+ خاک­ورز دوار.  در هر یک از تیمارها متوسط قطر وزنی کلوخه ها، ظرفیت مزرعه ای موثر ادوات خاک ورزی اولیه و ثانویه، تعداد بوته در واحد سطح، عملکرد و اجزای عملکرد (تعداد دانه در بلال، وزن هزاردانه) اندازه گیری شد.  نتایج نشان می­دهد که متوسط قطر وزنی کلوخه های حاصل از شخم در اثر کاربرد گاوآهن برگردان دار و بشقابی اختلاف معنی داری با یکدیگر دارند.  بررسی ها همچنین نشان می­دهد که بین متوسط قطر وزنی کلوخه­های حاصل از عملیات خاک ورزی ثانویه با دستگاه خاک­ورز دوار در کرت­های شخم خورده با گاوآهن برگردان دار و بشقابی اختلاف معنی­داری وجود دارد.  همچنین کاربرد دستگاه خاک­ورز دوار یک­مرتبه در عملیات خاک ورزی ثانویه موجب تولید حداقل مقدار متوسط قطر وزنی کلوخه نسبت به شرایطی می­شود که عملیات دیسک­زنی دو مرتبه و با دیسک متقارن انجام شود.  میزان عملکرد دانه ذرت در شرایطی که زمین با استفاده از گاوآهن بشقابی و دو مرتبه دیسک زنی تهیه شود نسبت به سایر تیمارها بیشتر است.  در این آزمایش مشخص شد که با افزایش تعداد بوته در واحد سطح، تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه کاهش می­یابد.