فاطمه مهرابی - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد واحد دماوند

جرایم زیست محیطی از مباحث مهم قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ می باشد.بحث محیط زیست و مسائل زیست محیطی ارتباط مستقیم با حیات و زندگی جمعی انسان دارد؛ زیرا هر نوع عارضه و اثر منفی بر محیط زیست، اثر زیانبار بر حیات انسانی دارد. هدف این تحقیق، بررسی جرایم علیه محیط زیست از منظر حقوق ایران، اسلام و اسناد بین المللی می باشد. روش این تحقیق توصیفی – تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی – کتابخانه ای می باشد. نتایج این پژوهش نشان داد امروزه محیط زیست و حفاظت از آن به ارزش اخلاقی و اجتماعی تبدیل شده است که حمایت قانونی از آن بسیار لازم به نظر می رسد. در کشور ما شمار قوانینی که در راستای حمایت از محیط زیست وضح گردیده است زیاد می باشد و این قوانین غالبا در بر گیرنده حمایت کیفری از محیط زیست می باشند اما متاسفانه در عمل رویه قضایی حمایت چندانی از محیط زیست نمی کند. در واقع سیاست کیفری ایران به عنوان بخشی از سیاست جنایی تنهایی قادر به رفع مشکلات زیست محیطی نمی باشد و باید همراه با اقدامات اداری و فرهنگی و اقتصادی باشد. تحولات اجتماعی و صنعتی در جوامع مختلف مباحث جدیدی را برانگیخته و حتی دسته جدیدی از جرایم را مطرح نموده است که در این راستا می توان از جرایم زیست محیطی به عنوان یکی از اشکال جدید بزهکاری یاد کرد. باید به جای تکیه بر قواعد حقوقی به ترویج قواعد اخلاقی مربوط به محیط زیست پرداخت، تصویب قوانین همیشه راه حل مشکل نیست؛ اما برای حفاظت از محیط زیست وجود قوانین و مقررات کارآمد می تواند مفید باشد. قوانین فراوانی به تصویب مقنن رسیده و اسناد متعدد بین المللی وجود دارد تا محیط زیست را از تخریب محافظت کند، اما برای تاثیر گذاری هر چه بیشتر کیفری می بایست جنبه های دیگر سیاست جنایی همچون سیاست جنایی مشارکتی و سیاست قضایی نیز در زمینه حفاظت از محیط زیست تقویت گردد.از طرفی از دیدگاه اسلام، حفظ طبیعت و تخریب نکردن آن یک وظیفه الهی، و آسیب به آن با توجه به منابع فقهی واصول و قواعد آن، موجب خسارت است.

جرائم، زیست محیطی، حقوق ایران، اسلام، اسناد بین المللی