سید محمد رضا حسینی نیا - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام
خلیل بیگ زاده - دانشیار گروه ادبیات و علوم انسانی، دانشکده ادبیات، دانشگاه رازی
فرح توحیدی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام

تبیین صحیح بشارت ها و انذارهای قرآنی، از آن جهت که نقش مهمی در ترغیب انسان به انجام نیکی ها دارند، از بعد تربیتی اهمیت بسیاری دارند؛ چنان که هشدار درباره­ی عواقب ناگوار اعمال ناپسند نیز چنین است. در آیه ی ۱۶۰ سوره ی انعام، خداوند وعده داده است که برای نیکوکاران پاداشی ده برابر خواهد بود. این در حالی است که گناه کاران جز به مانند آنچه انجام داده اند، مجازات نخواهند شد. از دیرباز، توجه مفسران به بشارت دریافت پاداش مضاعف، معطوف بوده است؛ اما امعان نظر در این آیه، دو مطلب مهم تربیتی دیگر نیز به دست می دهد که مفسران به آن توجه نداشته­اند. در این پژوهش که با روش توصیفی_تحلیلی صورت گرفته، با عنایت به این نکات، به تبیین استفاده­ی انذاری به نیکان و بشارتی به گناه کاران از دو تعبیر «جاء بالحسنه» و «جاء بالسیئه» پرداخته شده و ضمن اشاره به عوامل تباه کننده­ی اعمال و عوامل پوشاننده ی گناهان، به دست آمده است که تعبیر به «جاء بالحسنه» (آوردن امر نیک) و «جاء بالسیئه» (آوردن گناه) به جای «انجام عمل»، متضمن انذاری لطیف به نیکان و بشارتی لطیف­تر به گنه­کاران است؛ به گونه ای که از یک سو، سبب پیش­گیری از غرور نیکوکاران و توجه آنان به دوری از عوامل حبط اعمال و از دیگر سو، باعث تشویق گناه­کاران به جبران گناه و افزایش امید آنان به رحمت واسعه­ی خداوند می­شود.

آیه ی ۱۶۰ انعام, کارکرد تربیتی بشارت نهان, کارکرد تربیتی انذار نهان