امیرحسین محمدی - پژوهشکده پسته، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رفسنجان، ایران
ناصر صداقتی - پژوهشکده پسته، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رفسنجان، ایران
معصومه حقدل - پژوهشکده پسته، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رفسنجان، ایران
سیدجواد حسینی فرد - پژوهشکده پسته، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رفسنجان، ایران
مهدی محمدی مقدم - بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی و آموزشی استان سمنان (شاهرود) سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

هدف: آلودگی پسته به قارچ Aspergillus و آفلاتوکسین یکی از مهمترین مشکلات در تولید و صادرات این محصول با ارزش، می­باشد. این  پژوهش با هدف شناسایی دو گونه Aspergillus flavus و A. parasiticus، تعیین فراوانی جدایه­های توکسین­زا و غیرتوکسین­زای این دو گونه و جمعیت Aspergillus flavus clade در خاک، میوه­های سالم و ترک­خورده رقم اوحدی، در شش تیمار آخرین آبیاری قبل از برداشت (۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵ و ۳۰ روز) اجرا گردید. مواد و روش ها: جداسازی قارچ­های Aspergillus flavus clade از خاک، میوه­های سالم و ترک­خورده با روش تهیه سوسپانسیون و سری­های رقت، روی محیط کشت DRBC انجام شد. شناسایی دو گونه Aspergillus flavus وA. parasiticus با استفاده از ویژگی­های ماکرومورفولوژیکی و مولکولی (پرایمر کالمودولین) و تشخیص و غربالگری جدایه­های توکسین­زا با استفاده از دو روش محیط کشت نارگیل-آگار (Coconut agar medium=CAM) و کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در طی سال­های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ اجرا گردید. نتایج: از مجموع ۲۳۳ جدایه Aspergillus flavus clade جمع­آوری شده، به ترتیب ۲۲۱ و ۱۲ جدایه متعلق به دو گونه Aspergillus flavus و A. parasiticus بودند. در میوه­های ترک­خورده، سالم و خاک فراوانی جدایه­های توکسین­زایA. flavus به ترتیب ۵/۸۶، ۵/۸۷، ۷/۸۸ درصد و جدایههای توکسینزای A. parasiticus،  ۸۰، ۷۵، ۱۰۰ درصد بود. بر اساس نتایج تجریه مرکب، تیمارهای آخرین آبیاری ۳۰ و ۲۵ روز قبل از برداشت (تیمارهای با کمترین رطوبت خاک) کمترین و تیمارهای آخرین آبیاری ۱۰ و ۵ روز قبل از برداشت (تیمارهای با بیشترین رطوبت خاک) بیشترین جمعیت Aspergillus flavus clade را در خاک، میوه­های سالم و ترک خورده نشان دادند. استفاده از کود دامی جمعیت Aspergillus flavus clade را به طور معنی­داری افزایش داد به طوری که این افزایش در میوه­های ترک خورده، سالم و خاک در سال ۱۳۹۳ به ترتیب ۶۶، ۸۳ و ۱۱۴ درصد بود. نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که کاهش فاصله آخرین آبیاری با زمان برداشت میوه (بالا بودن درصد رطوبت خاک سطحی باغ) و استفاده از کود دامی می­تواند موجب افزایش جمعیت Aspergillus flavus clade در خاک، میوه­های سالم و ترک­خورده پسته گردد. با توجه به اینکه افزایش جمعیت قارچی همراه با فراوانی جدایه­های توکسین­زای دو گونه Aspergillus flavus و A. parasiticus می باشد با تنظیم دور آبیاری، به طوری که آخرین آبیاری ۲۵ تا ۳۰ روز قبل از برداشت میوه باشد، می­توان آلودگی میوه­های پسته به Aspergillus و تولید آفلاتوکسین را کاهش داد.

آفلاتوکسین, جدایه های توکسین زا, کود دامی