سپهر صدیقی نژاد - دانشجوی دکترای زبان شناسی همگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
عباسعلی آهنگر - استاد زبان شناسی همگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
بهروز برجسته دلفروز - استادیار زبان های ایرانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
شهلا شریفی - دانشیار زبان شناسی همگانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

با تحلیل شیوه بازنمایی نظام­های حالت­نمایی و مطابقه در بشاگردی (شمالی و جنوبی) براساس نظریه رده­شناسی کلاسیک کامری (۱۹۷۸) و سپس، ارزیابی دقیق یافته­ها براساس نظریه رده­شناسی نوین زوارت و لیندن­برگ (۲۰۲۱)، جستار حاضر می­کوشد به تبیینی نظام­مند از عملکرد رده­شناختی آن نظام­ها، و نیز از الگوی کلی انطباق در این گونه­­ها دست یابد. در­ این ­راستا، داده­های پژوهش با تکمیل پرسشنامه و گفتگو با ده گویشور بومی گردآوری و تحلیل گردیده ­است. براساس یافته­های پژوهش، حالت­نمایی و مطابقه این گونه­ها در زمان غیرگذشته، به­طور یکسان پیرو الگوی غالب (کامل) مفعولی است و الگوی کلی انطباق «وارونه مستقیم­­غیرمستقیم» را نشان می­دهد. در برابر آن، حالت­نمایی و مطابقه آنها در زمان گذشته، به­طور یکسان تابع الگوی غالب (کامل) کنایی است و الگوی کلی انطباق «همسان» را نشان می­دهد. همچنین، ناشی از خصوصیت گذرایی فعل، این دو گونه زبانی در زمان غیرگذشته، به­طور یکسان الگوی تناوبی (کامل) کنایی را برای بازنمایی نظام­های حالت­نمایی و مطابقه، و در زمان گذشته نیز به­طور یکسان الگوی تناوبی (کامل) سه­بخشی را برای بازنمایی نظام حالت­نمایی به­کار می­گیرند. با وجود­­ این، الگوی مطابقه بشاگردی در زمان گذشته، فاقد هرگونه الگوی تناوبی و الگویی یکدست است.

گویش بشاگردی, رده شناسی زبان, نظام حالت نمایی, نظام مطابقه, الگوی انطباق