مجید اخشابی - استادیار گروه هنر، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

بی شک تحولات و رخدادهای متعددی دوران قاجار را به نقطه عطف و چرخشگاهی طلایی در موسیقی ایران بدل نموده که وقوع آنها منجر به شکل گیری جریانات مهم و موثری شده است که بر پایه آن ها حفظ، رشد، انتقال و نهایتا تعالی موسیقی ایران صورت گرفته است.با هدف واکاوی هرچه بیشتر نقش، جایگاه و اهمیت دوره قاجار در موسیقی ایران، این مقاله درپی آن است که به روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع و کتب دست اول تاریخی، عوامل و مصادیق زمینه ساز و شکل دهنده جریانات مهم و موثر در پیشرفت موسیقی ایران را در این دوره مورد شناسایی، معرفی و تحلیل قرار دهد. این پژوهش درنهایت منتج به ارائه مدلی تحلیلی شده است که در آن ارتباط میان ۱۰ رخداد مهم (مثل ورود دسته های موزیک نظامی، تاسیس مدرسه موزیک و...) با ۴ جریان اصلی شکل گرفته در موسیقی دوره قاجار (مانند ارتقاء علم و فناوری موسیقی، جلوگیری از اضمحلال موسیقی و...) ترسیم و تبیین و نمایان شده است. بی شک آثار موسیقایی بر جای مانده از دوره قاجار همواره به عنوان مرجعی قابل توجه و انکارناپذیر، برای رجعت به اصالت ها، سنت ها و معیارهای کیفی و ارزشی موسیقی اصیل ایران راهگشای نسل فعلی و آیندگان خواهد بود.

جریان شناسی, موسیقی دوره قاجار, تاریخ موسیقی ایران, تحولات موسیقی, رخدادهای موسیقی