زهره میرحسینی - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی
سمیه متقی الحق - مدرس دانشگاه غیرانتفاعی هیرکانیای بندرگز، کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی و معلم مدارس غیرانتفاعی استان گلستان

هدف: هدف پژوهش حاضر، مطالعه تطبیقی خدمات و منابع بخش ایران شناسی کتابخانه های منتخب ایران و هند است.روش پژوهش: این پژوهش، کاربردی و از نظر روش انجام پیمایشی – مقایسه ای است. جامعه آماری آن شامل مدیران و منابع مراکز ایرانشناسی ایران و هند شامل کتابخانه ملی، بنیاد ایرانشناسی، کتابخانه خدا بخش و کتابخانه مرکزی دانشگاه عثمانیه است. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی و پرسشنامه و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزار اکسل است. در بررسی خدمات مراکز ایران شناسی از پرسشنامه محقق ساخته در قالب ۵ سوال اصلی در طیف لیکرت استفاده شده است.یافته ها: یافته ها نشان داد که بیشترین منابع ایرانشناسی در ایران به زبان فارسی و انگلیسی است اما در هند بیشتر به زبان انگلیسی، پهلوی، فارسی و عربی است و تنوع موضوعی منابع موجود در حوزه های موضوعی مراکز ایران شناسی هندی نسبت به مراکز ایرانشناسی ایرانی بیشتر است و بیشتر خدمات ارائه شده (امانتدهی، استفاده از مراجع و اطلاعرسانی) در مراکز ایران شناسی ایران و هند متعلق به اساتید، پژوهشگران و دانشجویان است. همچنین خدمات پژوهشی بیشترین خدمات بنیاد ایران شناسی، کتابخانه ملی، کتابخانه مرکزی عثمانیه و کتابخانه خدابخش برای جامعه استفاده کننده پژوهشگران، ایران شناسان و دانشجویان است. علاوه براین، ارائه اصل منبع در مراکز ایران و میکروفیلم و نسخه های الکترونیکی در مراکز هند بیشترین نحوه استفاده از منابع را شامل میشوند و مهم ترین نحوه همکاری بین مراکز ایران شناسی در ایران از طریق ایران شناسان و امانت منابع و در هند نیز از طریق ایرانشناسان، ارائه خدمات و شناسایی پیشینه است.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که منابع و خدمات ایرانشناسی کتابخانه های منتخب هند وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند. بنابراین مسئولان ایرانشناسی ایران باید زمینه های لازم برای گسترش خدمات و منابع اطلاعاتی خود فراهم کنند.

ایران شناسی, شرق شناسی, کتابخانه ملی, بنیاد ایران شناسی, کتابخانه مرکزی دانشگاه عثمانیه, کتابخانه خدابخش