مهدی قنبری - عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان
اصغر شهبازی - دانشگاه یزد
زهرا کاظمی مجد - دانشگاه فرهنگیان

پژوهش حاضر باهدف تحلیل محتوای کتاب جدیدالتالیف مطالعات اجتماعی پنجم دبستان ازلحاظ میزان توجه به مهارت های زبانی انجام گرفته است. نوع تحقیق، توصیفی و روش آن تحلیل محتوا بود. جامعه ی آماری شامل کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم دبستان بوده و برای نمونه گیری از روش چندمرحله ای و برای اطمینان از کفایت نمونه از تکنیک تصنیف استفاده شد. به این صورت که ابتدا کل کتاب انتخاب شد، در مرحله بعد ۱۰ درس اول آن برگزیده شدند و سپس در این ۱۰ درس تنها به تحلیل جملات کتاب بسنده شد. به منظور داده اندوزی از فهرست وارسی محقق ساخته استفاده شد. این فهرست مشتمل بر تعدادی مولفه مربوط به هرکدام از مهارت های زبانی بوده است. روایی ابزار ازنظر ۷ نفر کارشناس تایید و پایایی آن از روش های همسازی و بازنمایی برآورد شد. از شاخص های فراوانی و درصد برای تحلیل داده ها استفاده گردید. عمده ترین نتایج پژوهش بیانگر آن است که: ۱. درزمینه ی مهارت نوشتن مولفه های توسعه ی توانایی تبدیل نشانه های آوایی به نوشتاری؛ آشنایی با اجزای جمله موضوع؛ آشنایی با بند روایتی، بندهای بدنه و بند توصیفی به میزان بالایی نسبت به سایر مولفه ها موردتوجه قرار گرفتند؛ اما مولفه های آشنایی با بند نتیجه گیری و انشانویسی یا کلا موردتوجه قرار نگرفته یا به میزان کمی به آن ها توجه شده است. ۲. در مورد مولفه های مهارت خواندن بیشترین توجه به آشنایی با حروف ربط عطفی و کمترین توجه به آشنایی با حروف ربط تقابلی و سببی شده است. ۳. درزمینه ی مولفه های مهارت گوش دادن، به شاخص های بحث و گفت وگو و اظهارنظر در مورد مطالب متن شنیداری و رسیدن به استنباط با توجه به متن شنیداری به میزان بالایی و به شاخص افزایش تمرکز بر لحن کلام در متون شنیداری در سطح پایینی پرداخته شده است. ۴. درزمینه ی مهارت سخن گفتن توجه بالایی به شاخص سخن گفتن متناسب با بافت و مخاطب شده ولی مولفه های به کارگیری گونه های مختلف زبان و قصه گویی ازنظر دور ماندند.

مطالعات اجتماعی, مهارت های زبانی, تحلیل محتوا