سهراب برهان دیانی - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشگاه یزد، دانشکده منابع طبیعی و ک
حمید رضا عظیم زاده - استادیار دانشگاه یزد، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی – پژوهشکده من
اصغر مصلح آرانی - استادیار دانشگاه یزد، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی
محمد سلمان زاده - کارشناس ارشد آموزشی، دانشکده شیمی، دانشگاه یزد، ایران

منطقه حفاظت شده کالمند بهادران با مساحتی حدود 255 هزار هکتار در فاصله 30 تا 105 کیلومتری جنوب شرقی یزد در حاشیه جاده یزد- کرمان واقع شده است. جاده یزد-کرمان با عبور از این منطقه حفاظت شده آن را به دو منطقه کالمند و بهادران تفکیک کرد. آلاینده ها از جمله فلزات کمیاب به دلیل غیر قابل تجزیه بودن و آثار زیانبار فیزیولوژیک بر جانداران در غلظت های کم، حائز اهمیت ویژه هستند. سرب حاصل از سوخت وسایل نقلیه به عنوان مهمترین و بیشترین منبع آلوده کننده محیط ذکر گردیده است. نمکهای سرب از راه اگزوز خودروها وارد محیط زیست می شود. هدف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر جاده و غلظت سرب بر پناهگاه حیات وحش کالمند بهادران است. در این مطالعه 7 ترانسکت برای نمونه برداری در نظر گرفته شده است که در هر ترانسکت، نمونه برداری از خاک با استفاده از یک بیلچه چوبی از سطح غبار جاده و در فواصل 10، 50 و 100 متر در هر دو سمت چپ و راست جاده انجام شده است. طبق روش استاندارد بین المللی (11466 ISO) هضم شیمیایی نمونه ها صورت گرفت و برای بررسی اثرات آلودگی سرب از دستگاه طیف سنجی جذب اتمی استفاده شده است. با توجه به مقدار p value بدست آمده از آزمون آنووا در مقایسه میانگین غلظت سرب در غبار سطح جاده با خاک حاشیه جاده که برابر با p = 0 < 0.05 است، می توان نتیجه گرفت غلظت سرب در غبار سطح جاده با خاک حاشیه جاده تفاوت معنا داری دارد. همچنین این مقدار برای مقایسه میانگین غلظت سرب موجود در غبار و خاک حاشیه ترانسکت ها در طول جاده p = 0.31 بدست آمده است که نشان می دهد تفاوت معنا داری بین غلظت سرب اندازه گیری شده در ترانسکت ها وجود ندارد. با توجه به تنوع گیاهی و جانوری محدوده مورد مطالعه، غبار کف جاده به عنوان منشاء سرب، زیانبار است. علاوه بر آن خطر تصادف با حیات وحش و آلودگی صوتی و نوری نیز از عوامل مهم کاهش تنوع زیستی در این منطقه محسوب می شود.

منطقه حفاظت شده کالمند بهادران، جاده، آلودگی سرب، جذب اتمی