اکرم امیری - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم کتابداری واطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
احمد شعبانی - دانشیار گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه اصفهان
حجت الله حسن لاریجانی - استادیار گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
علی قطبی - کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه اصفهان

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت نسخه های خطی و چاپ سنگی در مراکز فرهنگی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور و ارائه راهکارهای مطلوب برای بهبود وضعیت موجود بود. جامعه ی پژوهش، ۲۷ کتابخانه دارای نسخه های خطی و ۲۵ کتابخانه دارای مجموعه چاپ سنگی بود. روش شناسی: روش تحقیق، توصیفی پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. برای اعتبارسنجی پرسشنامه از روایی محتوایی و به منظور سنجش پایایی آن از روش آزمون مجدد یا بازآزمایی استفاده شد، که ضریب روایی دو آزمون ۹۶/۰ محاسبه گردید. از نرم افزار اکسل جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که ۵۸۸۳ جلد نسخه خطی و ۱۷۰۲۹ جلد چاپ سنگیدر این کتابخانه ها موجود است. ۵۱ کتابدار در مقاطع مختلف در بخش نسخه های خطی و چاپ سنگی در حاشیه دیگر وظایف در بخش های مختلف کتابخانه های عمومی کشور فعالیت می کنند. ۷ درصد کتابخانه ها از دوره های ضمن خدمت بهره جویی داشته اند. ۱۹ درصد کتابخانه ها دما و نور؛ ۱۱ درصد کتابخانه ها رطوبت؛ و ۱۱ درصد کتابخانه ها سیستم های کنترلی دما و رطوبت را بازرسی می کنند. ۷۴/۶۸ درصد نسخه های خطی و ۳۱/۵۲ درصد چاپ سنگی فهرست نویسی شده است. ۷ درصد کتابخانه ها در حال دیجیتال سازی محتوا می باشند. ۸۰ درصد کتابخانه ها به صورت دستی و در محل کتابخانه اطلاع رسانی می کنند. ۸۸ درصد کتابخانه ها برای افراد و با شرایط خاص دسترس پذیر بوده و شیوه بازیابی در ۷۶ درصد کتابخانه ها فهرست دستی می باشد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، وضعیت حفاظت، مدیریت، و اشاعه نسخه های خطی و چاپ سنگی در کتابخانه های عمومی کشور در شرایط مناسبی نبوده و نیازمند اهتمام بیشتر مسئولین است. انجام مرمت، دیجیتال سازی محتوا، فهرست نویسی و تهیه بانک های اطلاعاتی، ایجاد دوره های ضمن خدمت، و بهره گیری از کارکنان متخصص از اهم راهکارهای اشاره شده بود.

چاپ سنگی, کتابخانه های عمومی, کتاب های خطی, نهاد کتابخانه های عمومی کشور