حسین تقی زاده رنجبری - دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور
محسن شوکت فدایی - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور تهران
ابو الفضل محمودی - استادیار دانشگاه پیام نور تهران
فاطمه علیجانی - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور
غلامرضا یاوری - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور

طی سال­های اخیر برنامه­های سیاستی متعددی مانند احداث سدها و بندهای ذخیره ای بر روی منابع آب سطحی در مناطق بالادست، سهمیه­بندی نهاده آب در بخش زراعی، کنتورگذاری چاه­های استحصال آب زیرزمینی و پلمپ چاه­های بهره برداری غیرمجاز جهت رفع مشکلات کم­آبی در زیربخش کشاورزی استان کرمان به کار گرفته شده­اند. تحقق این برنامه­های سیاستی در طرف عرضه منابع آب، آثار و پیامدهای متعددی را بر الگوی کشت و بازده درآمدی کشاورزان در جنوب استان کرمان داشته و برنامه ریزی مناسبی را برای مدیریت منابع آب و تولیدات کشاورزی در این منطقه ایجاب می کند.به همین منظور، در این مطالعه با استفاده از اطلاعات آماری مربوط به سال زراعی ۱۳۹۷-۱۳۹۶ و الگوی برنامه­ریزی اقتصادی پیشرفته PMP، ابتدا ارزش اقتصادی نهاده­های زمین و آب کشاورزی در جنوب استان کرمان برآورد و سپس آثار بالقوه سیاست­گذاری­های طرف عرضه منابع آب بر زیربخش کشاورزی این منطقه ارزیابی شد. نتایج نشان داد که با اعمال سیاست­های طرف عرضه منابع آب، الگوی زراعی به سمت توسعه سطح زیرکشت محصولات غله­ای و کم­آب سوق می­یابد و محصولات پیاز، پنبه و سبزیجات بیشترین کاهش سطح زیرکشت را تجربه می­کنند. در چنین شرایطی، کشاورزان کرمانی حدود یک سوم ارزش اقتصادی نهاده آب کشاورزی را در قالب هزینه­های استحصال و انتقال آب پرداخت و کشش قیمتی تقاضای آبی معادل با ۱۷۵/۰ را به خود اختصاص می­دهند. براساس نتایج حاصله، اعمال سیاست­گذاری طرف عرضه منابع آب علی­رغم تشویق کشاورزان به صرفه­جویی در مصرف آب آبیاری، مجموع بازده ناخالص حاصل از الگوی کشت را حدود ۹۲/۰- تا ۴۶/۳- درصد نسبت به شرایط سال پایه کاهش داد. در پایان جهت مدیریت بهینه منابع آب تحت شرایط سیاست گذاری­ طرف عرضه، به کارگیری این سیاست­ها با برنامه­های تعدیلی در طرف تقاضای آب (قیمت گذاری های متعادل)، حذف محصولات با نسبت سود به آب مصرفی پایین (پیاز، پنبه و سبزیجات) از الگوی کشت و تخصیص تولید محصولات استراتژیک (مانند سیب­زمینی) به مناطق با شرایط و سودآوری مناسب در زیر بخش کشاورزی استان کرمان پیشنهاد شد.

عرضه و تقاضای آب, برنامه ریزی اقتصادی, قیمت های سایه ای, ماکسیمم آنتروپی, تحلیل سیاست