الهام کلبعلی - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی/دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل.
سامان ضیائی - استادیار/ گروه اقتصاد کشاورزی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل.
مصطفی مردانی نجف آبادی - استادیار / گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین اهواز.
مهدی ذاکری نیا - دانشیار / گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

این مطالعه با هدف ارزیابی فنی و اقتصادی اثرات تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی حوضه قره سو در استان گلستان انجام شده است. در قسمت اول، با استفاده از مدل بارش- رواناب IHACRES و داده های بارش، دما و رواناب ماهانه در دوره پایه (۲۰۱۰-۱۹۹۴)، میزان رواناب رودخانه قره سو در دوره ۲۰۴۰- ۲۰۱۱ شبیه سازی شد. سپس، وضعیت احتمالی تخصیص منابع آب و تامین نیاز بخش کشاورزی توسط مدل WEAP مورد بررسی قرار گرفت. در قسمت دوم، برای کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی با استفاده از مدل اقتصادی برنامه ریزی آرمانی، الگوی کشت بهینه با آرمان های حداقل مصرف آب و حداکثر سود در آینده تعیین گردید. نتایج قسمت اول نشان داد که رواناب در دوره های آتی نسبت به دوره پایه ۳۱/۳۴ درصد کاهش می یابد. همچنین، نتایج مدل WEAP، نشان دهنده افزایش نیاز تامین نشده بخش کشاورزی در منطقه مورد مطالعه در دوره آتی می باشد. این نتیجه بیانگر این است که در آینده، در صورت ادامه تغییر اقلیم، جهت کاهش اثرات منفی در بخش کشاورزی باید الگوی کشت منطقه به حذف پنبه و افزایش جو و برنج تغییر کند. این تغییرات در نتایج قسمت دوم مدل به واسطه یک مدل برنامه ریزی آرمانی مشخص شد. در الگوی بهینه کشت ارائه شده، میزان سود ناخالص کشاورزان منطقه مورد مطالعه در دوره ۲۰۴۰-۲۰۱۱ از ۱۳۸۶ میلیارد ریال به ۱۹۹۱ میلیارد ریال نسبت به سال پایه افزایش می یابد. پیشنهاد می شود با توجه به این که نتایج مدل برنامه ریزی آرمانی اهداف متضادی را در برگرفته است، از نتایج آن به عنوان یک راهنما برای مدیران تصمیم گیر استفاده شود.

تغییر اقلیم, حوضه قره سو, استان گلستان, WEAP, برنامه ریزی آرمانی