زهرا نوری - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آبخیزداری/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد.
علی طالبی - استاد/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد.
محمد امین اسدی - استادیار/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد.

در این پژوهش، مولفه های بیلان آبی حوزه آبخیز مهرگرد با استفاده از مدل هیدرولوژیکی SWAT شبیه سازی شد. هدف اصلی این پژوهش، آزمون کارایی مدل و قابلیت استفاده از آن به عنوان شبیه ساز بیلان آب در حوزه آبخیز مهرگرد می باشد. به همین منظور اطلاعات لازم شامل بارش، حداقل و حداکثر دما، ساعات آفتابی، رطوبت نسبی، سرعت باد روزانه و دبی ماهانه و هم چنین نقشه های مورد نیاز شامل مدل رقومی ارتفاعی (DEM)، کاربری اراضی و خاکشناسی تهیه شد. آنالیز حساسیت با استفاده از روش هر بار یک پارامتر (OAT) به منظور مشخص کردن پارامترهای حساس مدل انجام پذیرفت. در ادامه به منظور واسنجی و اعتبارسنجی مدل از الگوریتمSUFI۲ استفاده شد. فرآیند واسنجی برای بازه زمانی ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۲ و فرآیند اعتبار سنجی برای بازه زمانی ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ انجام شد. دقت شبیه سازی رواناب ماهانه با استفاده از شاخص های ضریب تعیین (R²) و نش ساتکلیف (NSE) برای فرآیند واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب ۷۳/۰، ۶۹/۰ و ۷۱/۰، ۵۸/۰ مشاهده شد. نتایج نشان داد که به طور متوسط حدود ۶۴ درصد بارش از طریق تبخیر و تعرق وارد اتمسفر می شود. حدود ۳۱ درصد آن به صورت رواناب سطحی و جریان جانبی و بازگشتی مستقیما به آبراهه ها وارد می شود. در نهایت از شش درصد آب وارد شده به لایه های خاک، نزدیک یک درصد آن به سفره‎ های عمیق آب زیرزمینی می پیوندد. نتایج حاصل از پژوهش، نشان دهنده کارایی قابل قبول مدل SWAT در شبیه سازی بیلان آب حوزه آبخیز مهرگرد است. بنابراین این مدل می تواند برای برنامه ریزی دقیق تر منابع آب این منطقه راهگشای مناسبی باشد.

بیلان آب, رواناب سطحی, شبیه سازی هیدرولوژیکی, واحد پاسخ هیدرولوژیکی