رضا آئین - دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
حسین علیزاده - دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

موضوع این مقاله توسعه یک مدل هیدرولوژیکی-اقتصادی مبتنی بر رویکرد شبیه سازی-بهینه سازی با هدف تعیین سیمای بهینه توسعه منابع آب حوضه آبریز رودخانه حله (شاپور-دالکی) واقع در جنوب ایران برای یک افق برنامه ریزی بلندمدت می باشد. برای بهینه سازی از الگوریتم بهینه سازی دسته ذرات (PSO) و برای شبیه سازی از ترکیب نرم افزار تخصیص آب WEAP با سه ماجول محاسباتی روندیابی نمک (شوری) منابع آب و خاک، تولید محصول و اقتصادی استفاده می شود. در نهایت از مدل توسعه یافته برای بهینه سازی اقدامات و طرحهای زیرساختی (ساخت سدها وشبکه های آبیاری و بکارگیری تکنولوژی های مدرن آبیاری) و همچنین سیاستهای بهره برداری (الگوی کشت، استراتژی آبیاری و آبشویی و قواعد بهره برداری مخازن و تخصیص آب) استفاده می شود. نتایج کاربرد مدل در خصوص حوضه آبریز حله ساخت سدهای چروم، دالکی و نرگسی، با حجم نرمال مخزن به ترتیب برابر ۵/۴۳، ۵/۳۰۵ و ۸/۷۶ میلیون مترمکعب را پیشنهاد می نماید که در اثر اجرای آن منافع خالص کل حوضه حاصل از کشاورزی در حدود ۱۸% افزایش می یابد و علیرغم آن ارزش اقتصادی آب تحت شرایط گزینه بهینه توسعه نسبت به وضع موجود کاهش می یابد. همچنین استراتژی آبیاری و آبشویی بهینه بدست آمده نشان داد، مقدار کل نیاز ناخالص آب در شرایط توسعه بهینه حدود ۳۵ درصد نسبت به شرایط وضع موجود کاهش خواهد یافت.

مدلسازی هیدرولوژیکی-اقتصادی, شبیه سازی-بهینه سازی, WEAP, بیلان نمک, PSO