محمدرضا معینی - دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران
بنفشه زهرایی - دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران

امروزه به دلیل مشکلات کمبود آب و همچنین اثرات قابل توجه تغییر اقلیم بر منابع آب، بایستی سعی شود تا با برنامه ریزی مبتنی بر توسعه پایدار، از این منبع ارزشمند به بهترین شکل استفاده شود. تعریف دقیق بیلان آبی حوضه های آبریز کشور، از ضرورت های برنامه ریزی مبتنی برواقعیت و توسعه پایدار است. سوابق تحقیقاتی در مورد مدل های بیلان ماهانه عمدتا معطوف به مدل های بیلان هیدروکلیماتولوژی است که منابع آب زیرزمینی را به شکل بسیار محدود و تنها به صورت یکلایه یا دو لایه از خاک در نظر می گیرند. از این رو، توسعه مدل هایی که اثر بیلان آب زیرزمینی را به طور همزمان با بیلان هیدروکلیماتولوژی در نظر بگیرند، می تواند در ارائه تصویر دقیقتری از منابع آب هر حوضه مفید باشد. در مدل پیشنهادی در این تحقیق سعی شده آبخوان توسط مدل بیلان تانک زیرزمینی مدلسازی شود که به مدل بیلان هیدروکلیماتولوژی متصل شده و پارامترهای دو مدل به طور همزمان بهینه سازی شوند. از الگوریتم ژنتیک برای بهینه سازی پارامترهای مدل توسعه داده شده پیشنهادی استفاده شده است. جهت ارزیابی کارایی، این مدل در محدوده مطالعاتی نیشابور واقع در حوضه ی آبریز کویر مرکزی برای ۹ سال آبی مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج این تحقیق، نشان دهنده پتانسیل قابل توجه رویکرد پیشنهادی برای مدلسازی سریع بیلان عمومی محدوده های مطالعاتی کشور بوده است هر چند که برای برآوردهای دقیق تر، مدلسازی توزیعی توصیه می شود که در آن امکان درنظر گرفتن تبادلات آب بین منابع سطحی و زیرزمینی با درنظر گرفتن تغییرات گرادیان هیدرولیکی امکان پذیر است.

بیلان عمومی, بیلان هیدروکلیماتولوژی, بیلان زیرزمینی, بهینه سازی, الگوریتم ژنتیک