معصومه زرعکانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد/ گروه مهندسی آب؛ دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)؛ قزوین؛ ایران
علیرضا شکوهی - استاد/ گروه مهندسی آب؛ دانشکده فنی و مهندسی؛ دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)؛ قزوین؛ ایران
وی جی پی سینگ - استاد /گروه مهندسی کشاورزی و بیوتکنولوژی، دانشگاه A&M تگزاس، کالج استیشن، امریکا

جریان رودخانه ها رژیمی پویا و دینامیک بوده و از اجزای مختلفی تشکیل شده است. جریان های کم، سیلاب های کوچک و سیلاب های بزرگ بخش های مهمی از این جریان را تشکیل می دهند و نقش خاصی را در سلامت محیط زیست رودخانه ها ایفا می کنند. تا کنون در بهره برداری از رودخانه های کشور بدون توجه به نقش این اجزا جریان ثابتی به محیط زیست رودخانه اختصاص داده شده است که می تواند خطرات زیست محیطی زیادی به دنبال داشته باشد. در این مقاله با برداشت از ایده روش اجزای سازنده به توسعه یک روش جامع نگر در شرایط کمبود داده پرداخته شده و با تعریف معیارهای مورد نیاز، جریان های زیست محیطی رودخانه به عنوان مهمترین اجزای رژیم اکولوژیکی انتخاب شدند. در این تحقیق معیارهای مورد استفاده برای تعریف آستانه های مورد نیاز برای تعیین رژیم جریان مطلوب عبارت بودند از: فراهم آوردن شرایط مناسب هیدرولیکی برای موجودات زنده درون رودخانه، حفظ مورفولوژی بستر رودخانه، حفاظت از شکل آبراهه اصلی، نگهداری از پوشش گیاهی اطراف رودخانه و همسویی با اقلیم حاکم بر حوضه آبریز . براساس نتایج، درصورت استفاده از جریان رودخانه برای شرب و صنعت دبی حاصل از روش هیدرولیکی حداکثر انحنا، و در صورت تامین آب کشاورزی، ترکیبی از حداقل دبی تاریخی و دبی حاصل از روش Q۹۵، برای حفظ شکل و مرفولوژی رودخانه و همچنین دبی شستشو سیلاب ۲ ساله و برای تغذیه سیلابدشتها سیلاب ۵ ساله درنظر گرفته شد. بدین ترتیب نتیجه این تحقیق معرفی رژیم جامع اکولوژیکی با تعریف آستانه های لازم در شرایط کمبود داده برای حفظ یک رودخانه سالم در چهارچوب مدیریت جامع حوضه آبریز می باشد.

اجزاء جریان زیست محیطی, روش جامع نگر ساده, رژیم اکولوژیکی, رودخانه