نسیم صفاری - دانشجوی دکتری /دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز
مهدی ضرغامی - استاد/ دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز
داود بهبودی - استاد /دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی، دانشگاه تبریز
محمد تقی اعلمی - استاد /دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

به منظور عرضه مطمئن آب و رعایت اولویت های تخصیص مختلف، نیاز به برنامه ای دقیق و کامل است. در این مقاله تخصیص منابع آب یک حوضه آبریز با استفاده از دو روش تخصیص عمومی و تخصیص مبتنی بر بازار آب مورد توجه قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق، حوضه آبریز بالخلی چای در استان اردبیل می باشد. ابتدا با هدف مدل سازی تخصیص عمومی، با استفاده از یک مدل بهینه سازی غیر خطی، سود خالص کشاورزان با تعیین سطح زیر کشت محصولات هر منطقه و همچنین مقدار آب تخصیص یافته بهینه به هر یک از مناطق محاسبه شده است. در مرحله دوم، برای تخصیص بازار آب، مدل بهینه سازی با تابع هدف ارزش اقتصادی آب و با وجود امکان مبادله حقابه ها توسعه داده شده است. پس از تخصیص آب، برای رعایت عدالت و تشکیل بازار پایدار، باید پرداخت هایی بین شرکت کنندگان صورت گیرد. برای بازتخصیص سود حاصل از تشکیل بازار از مفهوم ارزش شاپلی استفاده شده و با تشکیل ائتلاف های مختلف، سود حاصل از برقراری بازار بصورت عادلانه توزیع شده است. حجم مبادلات مناطق و مقادیر آب اختصاص یافته نهایی، متغیر های مدل می-باشند. با تشکیل بازی همکارانه، سود کلیه مصرف کنندگان با تشکیل بازار افزایش خواهد یافت. بر اساس نتایج این تحقیق، تشکیل بازار آب در منطقه بالخلی چای با انتقال آب به مصارف با ارزش سایه ای بالاتر، می تواند سبب افزایش بهره وری مصرف آب گردد. بر اساس نتایج، با تشکیل بازار در منطقه مورد مطالعه، امکان مبادله ۱۸ درصد حقابه های تخصیص یافته فراهم می گردد که این حجم مبادلات، سبب افزایش در حدود ۹ درصد سود می شود.

تخصیص آب, بازار آب, بهینه سازی, قیمت سایه ای, حوضه آبریز بالخلی چای