بهمن یارقلی - استادیار/ موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی کرج
علی اکبر عظیمی - استادیار /دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
اکبر باغوند - استادیار /دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

آلودگی محیط زیست با فلزات سنگین به عنوان یک مشکل جهانی در حال گسترش مطرح می باشد. میزان قابلیت دسترسی گیاهان به این فلزات و قابلیت تجمع آنها در بخشهای مختلف آنها (ریشه، ساقه و برگ) از دو جنبه سلامتی انسان و همچنین پالایش خاک های آلوده حائز اهمیت بوده و تعیین شرایط و فاکتورهای موثر بر قابلیت دسترسی و جذب فلزات سنگین توسط گیاهان ضروری می باشد. یکی از روشهای متداول برای برآورد و تعیین قابلیت دسترسی فلزات سنگین در گیاهان استفاده از اسیدهای معدنی و آلی (اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسیدهای سیتریک، تارتاریک و مالیک) و نیز ترکیبات کلیت کننده ای نظیر EDTA۱ (اتیلن دی آمین تترا استیک اسید) می باشد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر افزودن EDTA به آب آبیاری بر میزان جذب فلز کادمیوم (به عنوان شاخص فلزات سنگین) از محیط ریشه و تجمع آن در اندامهای مختلف پنج گونه صیفی رایج در ایران( کدو خورشتی، گوجه فرنگی، خربزه، هندوانه وخیار)، انجام شده است. خاک مورد استفاده بعد از دوبار الک کردن با مش۲ میلیمتر و افزودن نیترات کادمیوم ((Cd(NO۳)۲ برای آزمایش آماده شده است. تحقیق بصورت گلخانه ای و طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کاملا تصادفی در پنج تیمار و سه تکرار به اجراء در آمده است. تیمارها شامل چهار غلظت کادمیوم خاک (تیمار شاهد، ۵۰ میلی گرم کادمیوم بر کیلو گرم خاک، ۱۰۰ میلی گرم کادمیوم بر کیلو گرم خاک، ۵۰ میلی گرم کادمیوم بر کیلو گرم خاک و ۵/۰ مولار EDTA در آب آبیاری،۱۰۰ میلی گرم کادمیوم بر کیلو گرم خاک و ۵/۰ مولار EDTA در آب آبیاری) می باشد. نتایج نشان می دهد که میزان تجمع کادمیوم در گونه های مورد بررسی، نسبت مستقیم با غلظت کادمیوم محیط ریشه داشته و افزایش ۵/۰ مولار EDTA به آب آبیاری باعث افزایش در میزان تجمع کادمیوم در گونه های مورد مطالعه می گردد. این افزایش حداقل معادل ۴۷ درصد در ریشه، ۳۱ درصد در ساقه، ۲۷ درصد در برگ، ۱۲۲ درصد در میوه، ۳۱ درصد در پوست میوه و ۵۳ درصد در تخمه می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد که به جز تیمار شاهد در سایر تیمارها میزان تجمع کادمیوم در بخش های مختلف گونه های مورد مطالعه بیش از حد مجاز برای مصارف انسانی می باشد.

کادمیوم, پالایش سبز, EDTA, خاک آلوده, محصولات جالیزی