جهانگیر پرهمت - استادیار /پژوهشی و عضویت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور تهران ایران
بهرام ثقفیان - دانشیار/ پژوهشی و عضویت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
حسین صدقی - استاد/ دانشگاه شهید چمران اهواز اهواز ایران

ذوب برف و رواناب حاصل از آن در حوزه های کوهستانی و مرتفع عامل مهم و کنترل کننده رژیم جریان محسوب می شوند. بعلاوه، در چنین حوزه هایی آمار و اطلاعات هواشناسی هیدرولوژی مورد نیاز در شبیه سازی جریان، به ویژه آمار و اطلاعات برف سنجی معمولا در دسترس نیست. بنابراین، شبیه سازی و یا پیش بینی رواناب و سیلاب حاصل از ذوب برف با مشکلات فراوانی مواجه بوده و بطور معمول با خطای زیادی روبرو می شود مدل (Snowmelt Runoff Model)SRM از جمله مدل های هیدرولوژیکی است که در صورت واسنجی پارامترهای آن، قابلیت شبیه سازی جریان روزانه را بدون استفاده از اطلاعات زمینی برف سنجی داراست. به منظور بررسی این قابلیت در حوزه های ایران که با کمبود داده های زمینی برف سنجی مواجه هستند، مدل SRM مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور سرشاخه های حوزه کارون که آمار و اطلاعات برف سنجی در دسترس نیست در محدوده زیر حوزه خرسان برای این تحقیق انتخاب شد. همچنین اطلاعات رقومی سنجنده AVHRR ماهواره نوا به عنوان منبع تامین اطلاعات سری زمانی مساحت تحت پوشش برف استفاده شد. به منظور واسنجی و ارزیابی مدل دو سال آبی ۷۶-۱۳۷۵ و ۷۷-۱۳۷۶ انتخاب و بر اساس داده های مشاهده ای دبی روزانه در سال ۷۶-۱۳۷۵ پارامترهای مدل واسنجی و تعیین و در سال ۷۷-۱۳۷۶ دقت شبیه سازی مدل مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی مدل در شبیه سازی رواناب حاصل از ذوب برف و نیز مشارکت باران نشان می دهد که دبی روزانه با دقت ۸۸ درصد و با ضریب تعیین ۰.۷۷۴(R۲) و حجم کل جریان با ۱.۰۳ درصد اختلاف با حجم مشاهده ای در طول این مدت برآورد شده است. با این وصف مدل SRM با استفاده از داده های ماهواره ای کارایی لازم را در برآورد رواناب حاصل از ذوب برف و نیز شرایط مشارکت باران و برف درحوزه های فاقد آمار دارا بوده و برای این حوزه ها توصیه می شود.

مدل SRM, ذوب برف, تصاویر ماهواره ای نوا, شبیه سازی, کارون