فرودعلی خزایی - دانشجوی دکتری بیماری شناسی گیاهی، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم‎آباد، ایران
مصطفی درویش نیا - استاد، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم‎آباد، ایران
عیدی بازگیر - استادیار، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم‎آباد، ایران

هدف: هدف از این تحقیق جمع­آوری و شناسایی فوزاریوم­های مرتبط با گیاهان تیره کدوئیان در مناطق کشت این محصولات در استان تهران و ارزیابی چندشکلی ITS-rDNA RFLP به عنوان یک نشانگر مولکولی در بررسی روابط خویشاوندی این گروه از فوزاریوم­ها می­باشد. مواد و روش­ها: در طول فصل زراعی از مناطق عمده ی کشت محصولات جالیزی استان تهران، از محل ریشه، طوقه، ساقه تا ارتفاع ۱۵ سانتی­متری و همچنین خاک اطراف گیاه (ریزوسفر)، نمونه برداری ها به عمل آمد. جدایه های قارچی بر روی محیط­کشت PPA کشت، و به روش تک اسپور کردن خالص سازی شده و سپس بر اساس ویژگی های ریخت­شناسی شناسایی شدند. DNA ژنومی قارچ ها استخراج شد. ناحیه ژنومی rDNA ITS جدایه های فوزاریوم با استفاده از پرایمرهای ITS۱ و ITS۴، تکثیر شد. محصولات­PCR با استفاده از آنزیم های Sma Ι، Bgl ΙΙ و Mbo Ι مورد هضم قرار گرفتند و سپس بر روی ژل آگارز ۵/۲ درصد بارگذاری­شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار NTSYS-PC V۲.۰۲ انجام شد. بدین نحو که ابتدا یک ماتریکس داده از وجود (۱) یا عدم وجود (۰) هر باند برای هر جدایه ترسیم شد. سپس با استفاده از ضریب شباهت SM، ماتریکس فاصله ژنتیکی تولید و بر اساس مقیاس SAHN و روش UPGMA دندوگرام شباهت جدایه ها ترسیم­شد. نتایج: در مجموع تعداد ۹۵ جدایه فوزاریوم متعلق به گونه­های Fusarium solani و F. oxysporum شناسایی شد که از این تعداد، ۴۵ جدایه متعلق به F. solani و ۵۰ جدایه به عنوان F. oxysporum تشخیص داده شد. از تکثیر ناحیه بین ITS۱ و ITS۴ در جدایه­های F. oxysporum یک ناحیه­ی  bp ۲۵±۵۵۰ و در جدایه­های F. solani ، ناحیه­ای به اندازه ی bp ۲۵±۵۷۵ به­دست آمد.آنزیم Bgl ΙΙ فاقد جایگاه برشی در ناحیه­ی ITS بود. آنزیم Sma Ι در گونه های F. oxysporum بدون جایگاه برشی، ولی در گونه­های F. solani دارای یک جایگاه برشی بود و دو قطعه­ی ۳۵۰ و ۲۳۰ جفت بازی تولید­شد. آنزیم Mbo Ι در برخی جدایه­های تشخیص­داده شده به نام F. oxysporum چهار باند (bp ۱۸۰،bp ۱۶۰، bp ۱۳۰و bp ۹۰ )تولید کرد که این جدایه­ها به عنوان F. redolens تشخیص داده­شدند و در دیگر جدایه­های F. oxysporum دو باند bp ۳۲۰ و bp ۱۹۰ تولید شد. آنزیم Mbo Ι در جدایه­های F. solani به استثنای چند جدایه فاقد جایگاه برشی بود. نتیجه­گیری: به نظر می­رسد، استفاده از روش rDNA-RFLP با استفاده از آنزیم­های برشی Sma I و Mbo I می­تواند روش مناسبی برای تفکیک گونه­های فوزاریوم متعلق به دو بخش Elegans و Martiella-Ventricosum از همدیگر و همچنین بررسی تنوع داخل یا بین گونه­ای در بخش Elegans باشد.

Fusarium, Elegans, Martiella-Ventricosum, rDNA-ITS-RFLP, آنزیم برشی, کدوئیان