محمود قلعه نویی - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

مفاهیمی چون گسست تاریخی، کارکردگرایی، سبک بین الملل و استانداردسازی همگی از ویژگی­های مدرنیزم است. با پیدایش پست مدرنیزم، لزوم توجه به زمینه در ابعاد مختلف از سوی اندیشمندانی از حوزه های مختلف همچون تاریخ، فرهنگ، فلسفه، زبان، محیط زیست، روانشناسی و پدیدارشناسی مورد تاکید قرار گرفت؛ اما زمینه گرایی در شهر، فضا و به طور کلی محیط مصنوع، نیاز به بازشناسی موشکافانه ­تری به­ویژه در ارتباط با حوزه ­هایی چون نشانه­ شناسی، معناگرایی و ساختارگرایی و نیز رویکردهایی چون سنت­ گرایی و بوم­ گرایی که چهارچوب های نظری آن را ایجاد نموده ­اند، دارد. با توجه به خاستگاه های گوناگون، بازگشت به زمینه ­گرایی از سال های ۱۹۶۰ تاکنون با دگرگونی هایی در نگرش، ابعاد، اصول و روش ها همراه بوده است. پژوهش حاضر با مروری بر اندیشه­ های تاثیرگذار بر زمینه ­گرایی در شهرسازی و معماری، به دنبال شناخت تاثیر جنبش ­ها، رویکرد­ها و پارادایم ­های گوناگون در حوزه های مختلف در بازه زمانی ۱۹۶۰ تاکنون می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی بوده و با تشریح اندیشه های صاحب نظران زمینه­ گرایی در رشته معماری و شهرسازی و نیز رشته های مرتبط و پیشرویی همچون فلسفه و زبان­شناسی که آبشخور اندیشه های این دو رشته ­اند، سه گروه اصلی و متمایز را دسته ­بندی می نماید. از سه دسته شناسایی شده، دسته نخست که بیشتر تحت­ تاثیر فلسفه و زبان­شناسی اندیشمندان فرانسوی هستند؛ دسته دوم که تمرکز بیشتری بر روی تاریخ، فرهنگ، سنت­ گرایی، بوم ­گرایی و توده ­گرایی دارد و دسته سوم که با توجه به تاریخ، سنت، فرهنگ بومی و بوم­ گرایی، تلاش در همزیستی با محیط زیست داشته و در راستای همگرایی با اصول توسعه پایدار تلاش کرده است.

شهرسازی, معماری, پست مدرنیزم, زمینه گرایی, پیچیدگی