مختار فتحی - استادیار علوم دامی، گروه کشاورزی. دانشگاه پیام نور، تهران
محمد حیدری - مربی علوم دامی، گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران

برای بررسی اثرات اسانس بادرنجبویه بر  عملکرد و تلفات ناشی از آسیت، آزمایشی با ۶۰۰ قطعه جوجه یکروزه در قالب یک طرح کاملا تصادفی در ۴ تیمار، ۵ تکرار و ۳۰ قطعه جوجه گوشتی در هر تکرار از ۰ تا ۴۹ روزگی انجام شد. تیمارها شامل شاهد (بدون اسانس) و سطوح ۵، ۱۰ و ۲۰ میلی­لیتر اسانس بادرنجبویه در لیتر آب آشامیدنی بودند. در روز ۴۹ آزمایش، از هر تکرار چهار جوجه به طور تصادفی انتخاب و برای تعیین شاخص آسیتی استفاده شدند. فراسنجه­های گلبول قرمز، هماتوکریت، هموگلوبین، شمارش گلبول­های سفید، فعالیت آنزیم­های کراتین­کیناز (CK)، آلکالین­فسفاتاز (ALP)، آسپارتات­ترانس­آمیناز(AST)، آلانین­ترانس­آمیناز (ALT) و فراسنجه­های مربوط به وضعیت اکسیداتیو پلاسما شامل مالون­دی­آلدئید (MDA)، وضعیت آنتی­اکسیدانی­ کل پلاسما (TAS)، آنزیم­های سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، گلوتاتیون­پراکسیداز (GPX) و فراسنجه­های گلوکز، پروتئین، تری­گلیسیرید، کلسترول و لیپوپروتئین با دانسیته بالا (HDL) اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد سطح ۵ میلی­لیتر اسانس بادرنجبویه اثر معنی­داری بر عملکرد رشد نداشت، اما سبب کاهش شاخص آسیتی (۲۴/۰) و درصد تلفات (۱۰%) شد. هم­چنین ۵ میلی­لیتر بادرنجبویه سبب کاهش معنی­دار کلسترول پلاسما شد (۵۶/۹۲ میلی­گرم در دسی­لیتر). فعالیت آنزیم­های AST، ALP و CK در پرندگان مصرف­کننده ۵ میلی­لیتر بادرنجبویه کاهش (به ترتیب ۲۵۴، ۶۷۵ و ۲۴۹۵ واحد در لیتر) و فعالیت آنزیم­های TAS و GPX افزایش یافت (به ترتیب ۹۷/۱ نانومول در میلی­لیتر و ۲۸۷ واحد در گرم هموگلوبین). استفاده از تیمار ۵ میلی­لیتر بادرنجبویه سبب کاهش MDA پلاسما در پرندگان شد (۰۲/۲ نانومول در میلی­لیتر). بنابراین، استفاده از ۵ میلی­لیتر اسانس بادرنجبویه در جهت کاهش تلفات آسیتی جوجه­های گوشتی می­تواند مفید باشد.

آسیت, اسانس بادرنجبویه, جوجه های گوشتی, عملکرد, فراسنجه های خونی