فهیمه رزاقی - کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس، موسسه آموزش عالی کمال الملک، نوشهر، ایران.
پژمان دادخواه - استادیار موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری، مشهد، ایران.
مسعود محمدزاده - دکتری پژوهش هنر، استاد مدعو دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

سیمرغ یکی از نقوش پرتکرار دوره باستان بر آثار و ابنیه مختلف است که دارای بن­ مایه اساطیری و در رابطه با مفاهیم سیاسی و مذهبی است. در این پژوهش نیز هدف شناخت و بررسی نقش سیاسی و آیینی سیمرغ بر پارچه های ساسانی است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و براساس رویکرد آیکونولوژی است. این پژوهش سعی دارد جهت یافتن محتوا و دلالت معنایی نقش سیمرغ بر پارچه ها با توجه به آرای اروین پانوفسکی به خوانش تصویر و مراتب سه گانه مورد نظر در متن اثر هنری بپردازد. حجم نمونه شامل ۵ نمونه موردی از پارچه های در دسترس است که به صورت هدفمند انتخاب شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که نقش سیمرغ از فرهنگ و آئین مردم ایران زمین نشات گرفته و از نقش برجسته ای برخوردار است که در دوره ساسانی این پرنده به صورت موجودی ترکیب ­شده از اجزای جانوران واقعی همچون سرسگ، گردن و سینه اسب، بال­های عقاب، پاهای شیر و دم طاووس تصویرسازی و نماد اتحاد بین قدرت­های مادی و مینوی و فر است. درواقع، نقش سیمرغ در لباس شاهنشاه ساسانی، نشان­دهنده حمایت خداوند از وی و در نتیجه مشروعیت سیاسی و دینی وی بوده است؛ زیرا سیمرغ به او فر عطا کرده و با بال­های گشوده از وی حمایت می­کند و قدرت خویش را به وی داده است.

آیکونولوژی, سیمرغ, پارچه, ساسانی, پانوفسکی