محمداقبال قبادی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
اردشیر طاهری نژاد - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیش کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
سعید جلالی هنرمند - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی
حسن حیدری - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی

در صورت وجود باکتری ازتوباکتر در خاک محیط ریشه، علاوه بر تامین بخشی از نیاز نیتروژن با تولید مواد محرک رشد گیاهی باعث تقویت رشد ریشه و عملکرد محصول می شود. بر این اساس دو آزمایش به منظور بررسی اثر ازتوباکتر و نیتروژن بر رشد ریشه و اندام هوایی در مراحل شکم خوش (آزمایش اول) رسیدگی (آزمایش دوم) بر روی جو آبی رقم بهمن به صورت گلدانی در شهرستان سنقر، استان کرمانشاه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ اجرا گردید. فاکتورها شامل سطوح کود زیستی ازتوباکتر کروکوکوم (۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ گرم در هکتار) و سطوح نیتروژن (۰، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) از منبع اوره بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات ساده ازتوباکتر و نیتروژن و همچنین اثرات متقابل بین آنها بر تمامی صفات مورد بررسی در دو آزمایش معنی دار بودند. بیشترین مقدار صفات ریشه ای، وزن خشک اندام های هوایی و عملکرد دانه (۷۷/۲۱ گرم در گلدان) در مراحل شکم خوش و رسیدگی در تیمار ۲۰۰ گرم در هکتار ازتوباکتر و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن بدست آمد و با کاهش میزان این نهاده ها، مقادیر صفات کاهش نشان داد، ولی با تیمار ۱۰۰ گرم در هکتار ازتوباکتر و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن (۸۵/۲۰ گرم در گلدان) اختلاف معنی داری نداشت. بطور کلی نتایج نشان داد که با مصرف اندک ازتوباکتر (۱۰۰ گرم در هکتار)، در مصرف حدود ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن صرفه جویی شده است که هزینه تولید و مشکلات زیست- محیطی را کاهش می دهد.

ازتوباکتر کروکوکوم, نیتروژن, طول کل ریشه, ماده خشک