ابوالفضل باغبانی آرانی - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور
ظهراب اداوی - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور
طیبه بختیاری - کارمند و مربی جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه

نخود در بین حبوبات سومین محصول مهم به شمار می رود که به صورت وسیعی در سرتاسر آسیا و خاورمیانه کشت می شود. به منظور بررسی تاثیر پیش تیمار آبی مزرعه ای بذر و دو کود زیستی بر ویژگی های سبز شدن و عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) آبی رقم آرمان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کرمانشاه طی سال ۱۳۹۵ انجام شد. عامل-های آزمایشی شامل کود آغازگر نیتروژن (۰، ۲۵ و ۵۰ کیلوگرم در هکتار از منبع اوره)، کود زیستی (قارچ ریشه یا میکوریزا، ازتوباکتر، کاربرد توام، بدون کاربرد) و پیش تیمار کردن (با و بدون) بودند. نتایج نشان داد پیش-تیمار کردن درصد سبز شدن را ۶/۷ و سرعت سبز شدن را در تلقیح با قارچ ریشه و کاربرد ۵۰ کیلوگرم کود در هکتار نیتروژن توصیه شده ۸/۱۹ درصد در مقایسه با بذرهای پیش تیمار نشده در حالت بدون کاربرد نیتروژن و کود زیستی افزایش داد. بالاترین میزان عملکرد بیولوژیک و دانه به ترتیب ۷/۸۲۳ و ۳۰۴ گرم در متر مربع بود که از بذرهای پیش تیمار شده و کاربرد توام کودهای زیستی به ترتیب با کاربرد ۵۰ و ۲۵ کیلوگرم در هکتار نیتروژن به دست آمد که نسبت به شاهدهای خود در آن سطح کودی به ترتیب ۱۴۷ و ۲۵۰ درصد (۴۷/۱ و ۵۰/۲ برابر) بیشتر بودند. در این بررسی بیشترین شاخص برداشت و شمار غلاف در متر مربع از تیمار پیش تیمار شده و کاربرد توام دو کود زیستی با کاربرد ۲۵ کیلوگرم کود نیتروژن به دست آمد.

ازتوباکتر, سبز شدن, اجزای عملکرد, قارچ ریشه