عابد آقاجانی دلاور - معاونت تشکل ها و رئیس اداره آموزش سازمان تعاون روستایی استان مازندران
مهدی پارسا - مسئول گزینش دانشگاه و دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
همت اله پیردشتی - معاون پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان و دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمد کافی - رئیس دانشگاه فردوسی مشهد و استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
ولی اله بابایی زاد - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

به منظور بررسی نقش قارچ Piriformospora indica بر بهبود عملکرد و بهره وری آب در برنج با روش کم آبیاری تنظیم شده، پژوهشی مزرعه ای در سال ۱۳۹۳ به صورت اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح (غرقاب، غرقاب پس از کاهش ارتفاع آب به پایین تر از ۱۰ و ۲۰ سانتی متری خاک) در کرت اصلی، دو سطح تلقیح با قارچ (عدم تلقیح و تلقیح ریشه چه گیاهچه شش روزه) و دو رقم بومی (طارم) و اصلاح شده (شیرودی) برنج در کرت های فرعی به صورت فاکتوریل قرار داده شدند. نتایج نشان داد که میزان عملکرد شلتوک رقم شیرودی در روش غرقاب دائم از ۷۸۰۱ به ۵۵۹۲ و ۵۵۷۵ کیلوگرم در هکتار در سایر سطوح کم آبیاری کاهش یافت. کاهش عملکرد در رقم طارم هاشمی، تنها با کاهش میزان آب به ارتفاع ۲۰ سانتی متری خاک، معنی دار و افت عملکرد در مقایسه با تیمار غرقاب حدود ۱۸ درصد بود. با وجود این، تلقیح با قارچ سبب بهبود حدود هشت درصدی عملکرد بیولوژیک در رقم شیرودی در مقایسه با رقم طارم هاشمی گردید. همچنین، با کاهش ارتفاع آب به پایین تر از ۲۰ سانتیمتر زیر سطح خاک، میزان بهره وری و کارایی مصرف آب به ترتیب حدود ۵۵ و ۵۷ درصد بیشتر از آبیاری به روش غرقاب حاصل شد. در مجموع، یافته های این پژوهش حاکی از تاثیر مثبت همزیستی ریشه برنج با قارچ P. indica در راستای کاهش اثرات تنش حاصل از کم آبیاری است.

بهره وری آب, تلقیح گیاهچه, تنش کم آبی, عملکرد بیولوژیک, کارایی مصرف آب