رضا سهیلی - دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی دانشگاه مازندران
فرزام فرزان - دانشیار دانشکده علوم ورزشی دانشگاه مازندران
مهدی محمدی نژاد - استادیار دانشکده علوم ورزشی دانشگاه فردوسی مشهد
وحید ساعت چیان - استادیار گروه ورزش دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)

با توجه به گسترش و اهمیت اوقات فراغت در زندگی و توجه به ورزش به عنوان یک فعالیت فراغتی محبوب خصوصا برای نوجوانان و جوانان، به نظر می رسد اکثر توجه به جنبه تفریحی و نقش آن در استراحت جسمی و آرامش روحی معطوف شده و از ظرفیت آن برای تسریع و تعمیق خودشکوفایی و رشد و پرورش شخصیت تا حد زیادی غفلت شده است. لذا هدف پژوهش حاضر، کاوش و شناسایی ظرفیت های موجود در فراغت و ورزش، برای کمک به رسیدن ورزشکاران به خودشکوفایی و نحوه و میزان تاثیرگذاری ورزش و مربیان ورزشی بر رشد و پرورش شخصیت ورزشکاران نوجوان است به گونه ای که تبدیل به بزرگسالانی موفق و شهروندی مفید و مسئولیت پذیر شوند. این پژوهش از نظر ماهیت در گروه پژوهش های نظری و بنیادی و از نظر روش شناختی و روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها در گروه پژوهش های کیفی و مبتنی بر نظریه زمینه ای بود. جامعه پژوهش را کلیه خبرگان مجرب حوزه مربیگری ورزش نوجوانان تشکیل دادند. انتخاب این افراد با استفاده از ترکیب روش هدفمند و زنجیره ای صورت گرفت. در نهایت ۱۳ مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند انجام شد و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. یافته های تحقیق در قالب ۱۷ مقوله اصلی و ۵۱ مقوله فرعی دسته بندی شد. مقولات اصلی بخش دستاوردها، مهارت های زندگی، ویژگی های پنج گانه شخصیت، سرمایه-های رشد و پیشرفت، و دستاوردهای اجتماعی ورزش بودند. مقوله اصلی ویژگی های پنج گانه از مقولات فرعی زیر تشکیل شده است: شایستگی، اعتماد به نفس، ارتباط، منش و شفقت. بر اساس یافته های پژوهش، شایستگی را می توان در محورهای شایستگی شناختی، اجتماعی، تحصیلی دسته بندی کرد. از اجزای مهم شایستگی شناختی، تفکر انتقادی و تفکر خلاق است و ویژگی تفکر انتقادی همبستگی معناداری با شخصیت قوی و تاثیرگذار دارد. لذا می توان نتیجه گرفت فراغت در بستر ورزش، با اجرای نظریه تحول مثبت نوجوانی در ورزش و با تکیه بر عملکرد سنجیده مربیان ، دارای ظرفیت عظیمی برای پرورش و شکوفایی شخصیت ورزشکاران است.

فراغت، ورزش نوجوانان، تحول مثبت نوجوانی، ویژگی های پنجگانه شخصیت، شایستگی شناختی