سید احمد موسوی - دانشجوی دکتری گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
فرخ قهرمانی نژاد - استاد، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

اسانس های طبیعی حاصل از گیاهان اهمیت ویژه ای در صنایع مختلف ازجمله کشاورزی، دارویی، بهداشتی و آرایشی دارند. در میان گیاهان اسانس دار، آویشن جایگاه ویژه ای دارد. اسانس آویشن کاربردهای متنوعی در صنایع بهداشتی، آرایشی و غذایی دارد؛ از این رو جستجوی انواع آویشن به منظور تولید اسانس بیشتر برای صنایع مختلف جذاب است. نتایج مقایسه تولید ماده خشک و اسانس از ۱۰۸ جمعیت از ۹ گونه از آویشن های موجود در ایران و از چهار جمعیت آویشن زراعی با یکدیگر نشان داد گونه های بومی آویشن در ایران دارای پتانسیل تولید محصول بسیار بیشتری نسبت به گونه Thymus vulgaris هستند و به ویژه جمعیت های مختلف از گونه های T. kotschyanus و T. daenensis محصول فراوان تر و با درصد اسانس بیشتری تولید می کنند. با توجه به نتایج این پژوهش، ژرم پلاسم کشت شده، برحسب هدف طراحی شده برای استفاده دارای تنوع است. اگر هدف از کاشت و تولید آویشن، تولید ماده خشک برای استفاده در جایگاه چاشنی یا مصارفی از این قبیل باشد، امکان استفاده از جمعیت ۱۰۴ گونه T. kotschyanus، جمعیت ۶۰ گونه T. fallax، جمعیت ۹۱ گونه T. kotschyanus و جمعیت ۱۰۷ گونه T. daenensis وجود دارد و اگر هدف از کاشت آویشن تولید اسانس بیشتر باشد، استفاده از جمعیت ۱۰۴ گونه T. kotschyanus، جمعیت ۶۰ گونه T. fallax، جمعیت ۹۰ گونه T. daenensis و جمعیت ۶۷ گونه T. fedtschenkoi ممکن است.

آویشن زراعی, آویشن بومی, تولید اسانس, گیاهان دارویی, گیاهان اقتصادی