هادی مختاری - PhD Student, Department of Environmental Education, Payame Noor University, South Tehran Branch, Tehran, Iran
مریم لاریجانی - Associate Professor, Department of Environmental Education, Payame Noor University, Tehran, Iran
سید محمد شبیری - Professor, Department of Environmental Education, Payame Noor University, Tehran, Iran
بهمن سعیدی پور - Assisstant Professor, Department of Educational Sciences and Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran

مقدمه: مواد زاید نه تنها از نظر بهداشتی و زیست محیطی مشکل زا هستند، بلکه از لحاظ حمل و نقل، جمع آوری و دفع هم مساله ساز می باشند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های تاثیرگذار در آموزش شهروندی جهت کمینه سازی و تفکیک از مبدا پسماند در سال ۱۳۹۹ و در شهرستان خمین انجام شد. روش ها: این مطالعه از نظر هدف، اکتشافی بود و با روش پژوهش آمیخته و مبتنی بر استدلالی قیاسی- استقرایی صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق را خبرگان شامل استادان دانشگاهی و مدیران شهرداری ها تشکیل داد. نمونه گیری به روش غیر احتمالی و به صورت هدفمند و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار یافته و پرسش نامه Fuzzy Delphi بود. جهت تحلیل مصاحبه های تخصصی، روش کیفی مضمون به کار گرفته شد. همچنین، شاخص های شناسایی شده با روش Fuzzy Delphi اعتبارسنجی گردید. تحلیل داده های به دست آمده در فاز کیفی و کمی به ترتیب با استفاده از نرم افزار های MAXQDA و MATLAB مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج مصاحبه ها به روش تحلیل مضمون تجزیه و تحلیل گردید. در مرحله کدگذاری باز، ۵۱۷ کد شناسایی شد. در نهایت، از طریق کدگذاری محوری، ۱۱ طبقه (مقوله اصلی) و ۴۵ شاخص (مقوله فرعی) به دست آمد. نتیجه گیری: جهت آموزش شهروندی جهت کمینه سازی و تفکیک از مبدا پسماند، به یک بسترسازی متناسب با اهداف آموزشی نیاز است. در این میان، اصول آموزش برنامه درسی و تعیین اهداف رفتاری آموزشی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. همچنین، نیازسنجی مناسب آموزشی و اصول انتخاب محتوای آموزشی و سازماندهی آن در جهت دستیابی به اهداف آموزش شهروندی، یک عامل تسهیل کننده است. به طور کلی، اصول انتخاب روش های یاددهی- یادگیری و رویکردهای مبتنی بر آن و در نظر گرفتن تحلیل و تعیین نظام ارزشیابی و نقش معلم در محیط آموزشی مناسب، منجر به ایجاد احترام و مسوولیت پذیری نسبت به محیط زیست در دانش آموزان مقطع متوسطه دوم خواهد شد.

Citizenship education, Minimization, Separation from waste source, Students, آموزش شهروندی, کمینه سازی, تفکیک از مبدا پسماند, دانش آموزان