مرتضی حصاری - گروه پیش ازتاریخ پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
حسن اکبری

دشت ورامین که برروی مخروط افکنه ی جاجرود واقع شده است، شرایط مناسبی برای ایجاد استقرارگاه های انسانی فراهم کرده است. حاصل رسوب گذاری این مخروط افکنه که مناسب کشت و زرع بوده، به همراه آب و هوای گرم و خشک و شرایط مطلوب محیطی، توانایی اسکان و تغذیه ی جمعیت های انسانی را در این دشت از دوره پارینه سنگی تا عصر حاضر فراهم آورده است. در اواخر هزاره ی ششم و تا نیمه ی هزاره ی پنجم قبل از میلاد، فرهنگ موسوم به چشمه علی در نواحی وسیعی از ایران و حتی خارج از مرزهای فعلی ایران رایج بوده که با وجود تشابه کلی، در جزئیات، ویژگی هایی خاص هر ناحیه ی خود داشته است. یکی از این نواحی، دشت ورامین است. ایجاد و یا ویرانی استقرارگاه ها، تحت تاثیر مستقیم عوامل محیطی است و بدون شناخت این عوامل، شناسایی ابعاد اجتماعی، اقتصادی و حتی معنوی انسان های گذشته، سخت و مشکل می نماید. درحقیقت پایه مطالعات باستان شناسان، جست وجو و یافتن تعاملات مابین جوامع انسانی و محیط پیرامون آن و همچنین فناوری هایی است که گروه های انسانی برای سازگاری خود با محیط، اقدام به ابداع آن ها کرده اند. هدف این پژوهش، بررسی عوامل محیطی در تشکیل استقرارگاه های فرهنگ چشمه علی در دشت ورامین است. از این رو مهم ترین پرسش این است که چه وابستگی و ارتباطی مابین ساختارهای اقلیمی و محیط زیستی با شکل گیری استقرارگاه های فرهنگ چشمه علی در دشت ورامین وجود دارد؟ پژوهش حاضر از نظر روش، توصیفی و تحلیلی است. روش جمع آوری داده در این پژوهش، از نوع مشاهدات عینی، توصیف و مطالعه تطبیقی است که به دو روش میدانی و کتابخانه ای، به همراه استفاده از نرم افزارهای جغرافیایی و سنجش از دور به تحلیل و نتیجه گیری پرداخته است.

دشت ورامین, فرهنگ چشمه علی, مس سنگی انتقالی, مس سنگی اولیه, الگوی استقراری