زهرا جمشیدزاده - استادیار گروه عمران آب، دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان

آب زیرزمینی اصلی ترین منبع تامین آب جهت مصارف مختلف در دشت کاشان است. بنابراین، بررسی و شناسایی عوامل طبیعی و انسانی موثر بر کیفیت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق کیفیت آب زیرزمینی دشت کاشان بر پایه تحلیل های هیدروژئوشیمی و شاخص اشباع شدگی آب نسبت به کانی های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز شیمیایی پارامترهای کیفی آب در ۱۸ نقطه نمونه برداری نشان داد که ترتیب غالب کاتیونها در آبخوان کاشان Na+> Ca۲+>Mg۲+>K+ و آنیونها Cl->SO۴۲-> HCO۳- است. تیپ غالب آب در ۵۵% از نقاط نمونه برداری بر پایه نمودار چودا Na-K-Cl-SO۴ شناسایی شد که دلیل آن بالا آمدگی آب شور از لایه های زیرین به دلیل پمپاژ بی رویه در بخش های مرکزی دشت و انحلال شیمیایی سازندهای رسی- نمکی در بخش شرقی دشت بود. در ۳۸% از نمونه ها، تیپ آب Ca-Mg-SO۴ یا Ca-Mg-Cl بود که با توجه به ناچیز بودن ژیپس در محدوده مطالعاتی، منشا آن می تواند کودهای شیمیایی مورد استفاده در اراضی کشاورزی منطقه باشد. با توجه به نتایج محاسبات شاخص اشباع، آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی نسبت به کانی های کلسیت و دولومیت در حالت فوق اشباع و نسبت به هالیت، ژیپس، انیدرید و سیلویت در حالت تحت اشباع قرار داشت. نتایج نمودارهای ترکیبی بررسی کیفیت آب نشان داد که تبادل یونی و ترسیب شیمیایی کلسیت و دولومیت و انحلال هالیت عامل اصلی کنترل کننده کیفیت آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی است. نسبت های یونی، تاثیر پدیده تبخیر از سطح آبخوان و انحلال ژیپس بر کیفیت آب زیرزمینی را در منطقه نشان نداد. انحلال کربنات در اثر تبادل یونی معکوس در بخش های محدودی از منطقه مشاهده شد.

تبادل یونی, تحلیل هیدروژئوشیمی, دشت کاشان, شاخص اشباع, نمودار چودا