سعیده سامانی - استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات آب.
فردین بوستانی - دکتری هیدروژئولوژی، استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات آب
مراد ایرجی زاده - کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب ، دانشکده علوم کشاورزی ، دانشگاه آزاد شیراز

در این مطالعه مدل ژئوشیمیایی معکوس با استفاده از نرم افزار فری کیوسی و روش آماری آنالیز خوشه ای برای تعیین منشا تشکیل دهنده های شیمیایی و منشا شوری در آبخوان دشت سروستان به کار گرفته شده است. محدوده مطالعاتی سروستان در جنوب حوضه آبریز دریاچه های طشک - بختگان و مهارلو واقع شده است. برای بررسی کیفیت آب زیرزمینی در منطقه موردمطالعه، ۲۵ منبع انتخابی کیفی آب زیرزمینی در خردادماه سال ۱۳۹۷ مورد استفاده قرارگرفته است. از روش آماری آنالیز خوشه ای جهت خوشه بندی نمونه های آب زیرزمینی استفاده گردید و با استفاده از این روش نمونه های آب زیرزمینی به دو گروه واقع در منطقه تغذیه و تخلیه تقسیم بندی گردید، به طوری که گروه ۱ با تیپ کلرید کلسیم دارای آب منطقه تغذیه از ارتفاعات جنوب شرق و شرق منطقه است و گروه ۲ با تیپ کلرید سدیم جز منطقه تخلیه و واقع در بخش غرب و شمال غرب دشت و مناطق مجاور با دریاچه مهارلو می باشند. در روش آماری تحلیل عاملی دو عامل موثر در فرآیندهای هیدروشیمیائی که کیفیت آب زیرزمینی دشت سروستان را تحت تاثیر قرار داده-اند شناسایی گردید. عامل اول مربوط به شور شدگی آبخوان است و عامل دوم هوازدگی سازندهای آهکی با محتوای بالای کلسیت واقع در بخش شرق و جنوب شرق منطقه را موثر در کیفیت آب زیرزمینی نشان داد. نتیجه مدل ژئوشیمیایی معکوس به کمک روش آماری آنالیز خوشه ای و نمایه های اشباع نتایج روش آماری تحلیل عاملی را تایید می کند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که ادغام نتایج آماری از دادههای هیدروژئوشیمیایی با مدل ژئوشیمیایی معکوس در شناسایی فاکتورهای زمین شناسی موثر در کیفیت آب زیرزمینی کمک شایانی مینماید. در این محدوده مطالعاتی مهم ترین مکانیسم موثر در کیفیت آب گروه دوم و شوری آب در این گروه تحت تاثیر حضور سازندهای هرمز و ساچون واقع در بخش های شمال و شمال شرقی محدوده مطالعاتی و جریان های معکوس از سمت دریاچه مهارلو به سمت آبخوان است.

مدل ژئوشیمیایی, نرم افزار فری کیوسی, منشا شوری, دشت سروستان