رضا جهانشاهی - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
سپیده مالی - دانشجوی دکتری هیدروژئولوژی، گروه آب شناسی و زمین شناسی زیست محیطی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
محسن حمیدیان پور - دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

تالاب هامون به عنوان بزرگ ترین دریاچه آب شیرین ایران است. این تالاب در جنوب شرقی ایران و در مجاورت شهرستان زابل قرار دارد. به دلیل افزایش بارندگی ها در افغانستان و شرق ایران در سال های اخیر، احتمال آب گرفتگی محل خط لوله انتقال گاز به زابل در بخشی از تالاب هیرمند وجود دارد. مقادیر بارش و دبی آب رودخانه های سیستان و هیرمند نشان می‎دهد، بیشترین سیلاب رودخانه ها و آب گرفتگی تالاب، در بازه زمانی بهمن تا اردیبهشت رخ می دهد. بررسی سیلاب هیدروگراف واقعی ماهانه رودخانه هیرمند نشان می دهد پیک این سیلاب، دوره بازگشت حدود ۱۳۰ ساله دارد. لذا این پژوهش به تعیین میزان احتمال آب گرفتگی در محدوده خط لوله، برآورد و پیش بینی سطح آب تالاب هامون بعد سیلاب های با دوره بازگشت مختلف با استفاده از مدل سازهای تغییر اقلیم و هیدرولوژی می پردازد. بر این اساس مبتنی بر ۵ مدل و دو سناریو خوش بینانه و بدبینانه، مقادیر بارش و دما منطقه محاسبه شدند. نتایج پیش نمایی مدل های تغییر اقلیم در آینده نشان می دهد احتمال افزایش دما و کاهش بارش در منطقه سیستان وجود دارد. شبیه سازی سناریوی سیلاب های با دوره بازگشت مختلف در جهت شبیه سازی تغییرات سطح آب در تالاب هامون در حالت جریان ناپایدار، با استفاده از نرم افزار هک-راس انجام گردید و بیشینه عمق آب در هر نقطه مکانی در تالاب هامون محاسبه شد. شبیه سازی نشان داده است آب گرفتگی خط لوله گاز در محل های واقع در ۲۰، ۳۰، ۶۸، ۸۰ و ۱۰۴ کیلومتری از دوراهی دشتک و به­خصوص در محل آبراهه (مسیل) شیله رخ خواهد داد و عمق آب بین ۵/۱ تا ۵ متر متغیر خواهد.

سیلاب, شبیه سازی, مدل هک راس, هیدروگراف