مینا حیدری ترکمانی - دانشجو دکتری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
محمدتقی پیربابایی - استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

در حوزه معماری با توجه به اینکه وجود انسان به عنوان مهم ترین عامل معنا دهنده به فضای معماری محسوب می شود و بر این اساس انسان در اثر پیوند و ارتباط با فضای معماری ، خود را جزئی از آن می داند ” هویت ”، به عنوان حلقه اتصال میان این دو جزء می باشد. که در واقع هویت انسان دارای رابطه ای دوسویه با فضای معماری می باشد. با واکاوی نظریه گفتمانی هویت لاکلاو و موفه ، عواملی در هویت یابی انسان در فضای معماری مطرح است . از آنجا که این نظریه منشاء غربی دارد، لذا در این پژوهش به منظور دستیابی به فضای هویت بخش در معماری در جامعه اسلامی با روش تطبیقی به بررسی مفهوم هویت در نظریه گفتمانی هویت در مقایسه با دیدگاه انسانشناسی علامه طباطبایی در هویت یابی انسان در فضای معماری پرداخته شده است . طبق نظریه گفتمانی هویت به دلیل تصادفی دانستن شکل گیری فراخوان ها و برجسته دانستن نقش تضاد در شکل گیری هویت انسان، هویت بخشی که از طریق زنجیره دالها صورت می گیرد، سمت و سوی مشخصی ندارد، در نتیجه این نظریه به لحاظ هویتی در معماری هیچ تضمینی برای کمال پیشرفت و خوشبختی انسانی تصور نمی کند. در نظریات علامه عوامل ثابت مشخصا( فطرت) که سبب پذیرش هویت عام انسانی و پذیرش جوهر برای انسان می گردد، در کنار عوامل متغیر، نسبی و اعتباری (نظیر ذهنیات و پیش داشت های مخاطبان و یا زمینه و بستری که معنا در آن شکل می گیرد) باعث تضعیف نقش انحصاری »دیگری « در معماری در هویت بخشی به انسان می شود.

هویت ، فضای معمای ، نظریه گفتمان، نظریات علامه طباطبایی