علی سعید - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
هراشیا هاوسپیان - استاد دانشگاه دولتی کشاورزی ارمنستان
رضا درویش زاده - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
رودیک نظریان - استاد دانشگاه دولتی کشاورزی ارمنستان

بر اساس سطح زیرکشت نخودCicer arietinum L.)در فهرست تولید محصولات حبوبات با 8/8میلیون تن در 11/6 میلیون هکتار رتبه اول را در سال 1387 به خود اختصاص داده است.در مناطق مدیترانه ای شامل غرب آسیا ، شمال آفریقاو آسیای میانه کشت نخود عموما بصورت بهاره تحت شرایط رطوبتی ذخیره شده درخاک طی فصل زمستان و نیز بارندگی های محدود اول بهار انجام می گیرد(صدیق و همکاران، 2000 ).به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی لاین های نخود این بررسی بااستفاده از 78 لاین همراه با رقم حساس به خشکیILC3279 در قالب طرح اگومنتد در استگاه دیم ارومیه در سال زراعی 87-88 به اجرا در آمد. به منظور فراهم نمودن شرایط تنش خشکی ، آزمایش با تاخیر سه هفته بعد از تاریخ کشت معمول زارعین منطقه در آخرین هفته فروردین ماه کشت شد. پارامتر های آماری برای ارزیابی تنوع ژنتیکی بین لاین ها برای صفت تحمل به خشکی محاسبه شد. ماتریس همبستگی بین صفات ، همبستگی مثبت و معنی داری را بین صفات مقاومت به خشکی و تعداد روز تا گلدهی(زودرسی)، قدرت رشد اولیه و ارتفاع بوته و عملکرد با قدرت رشد اولیه، ارتفاع بوته و وزن صد دانه نشان داد(جدول- 2). تجزیه کلاستر لاین ها در سه گروه مقاوم به خشکی، متحمل و زودرس ونهایتا حساس قرار داد

تنوع ژنتیکی، تحمل به خشکی، زودرسی ، نخود(Cicer arirtinum L.)