طاهره نصر - دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
سالار شایسته پور - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

بناهای تاریخی هر کشور بخشی از شناسنامه فرهنگ و کارنامه مردمی است که در آن زندگی می کردهاند. از این رو توجه به تاریخچه بناها و نحوه شکل گیری و شیوههای ساخت آنها بسیار مهم است . این توجه از آن جهت مهم تر نیز می شود که با بررسی عناصر کالبد ی بناها ی معماری هر عصر می توان به روند شکل گیر ی و تکامل شیوه ی معماری رایج در آن سرزمین پی برد . ترکیه ازجمله کشورهایی است که از گذشته های دور دارای تمدنهای گوناگونی بوده است . این کشور از دیدگاه معماری غنی و متاثر از معماری بیزانس بوده است . ورود اسلام به ترکیه و شکل گیری حکومت های اسلامی در دوره ی عثمانیان باعث شکل گیری نوع خاصی از معماری اسلامی در ترکیه گردید و در نتیجه یکی از بارزترین گونه های معماری اسلامی در قالب مساجد در زمان حکومت قدرتمند عثمانی در این کشور شکل گرفت . اهداف این تحقیق »دستیابی به سیر تحول معماری مساجد در ترکیه « و »الگویابی معماری مساجد ترکیه در تاثر از معماری بیزانس و ایران« بوده است . این تحقیق قائم بر این فرض است که الگوی معماری مساجد ترکیه ترکیبی از علم ساختمانسازی بیزانس ، معماری مساجد اولیه سلجوقیان، معماری ایران و معماری بومی ترکیه است .در نتیجه ی این پژوهش ویژگی های مورفولوژیک معماری مساجد ترکیه استخراج گردید و سیر تحول آنها در چهار دوره زمانی حکومت عثمانیان با بررسی چندی از شاخص ترین بناهای این ادوار مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت . این پژوهش با روش تحقیق کیفی و با مطالعات کتابخانه ای و مرور متون و به صورت توصیفی تحلیلی و با تحلیل محتوا صورت پذیرفت و در انتها به روش مقایسه ی تطبیقی به جمع بندی رسید.

مورفولوژی ، معماری ، مسجد، عثمانیان، ترکیه ، بیزانس ، ایران.