زهرا ظروف چین تمیزی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
سمانه تقدیر - دکترای معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
مهدی حمزه نژاد - دکترای معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

کتابخانه های عمومی نقش مهمی در ارتقای شمول اجتماعی دارند و باید دسترسی شهروندان به اطلاعات، فرهنگ و مطالعه را تضمین کنند. اما اغلب بین نیازهای آسیب پذیرترین شهروندان، از جمله افراد دارای معلولیت ، و امکانات، خدمات، فعالیت ها و مجموعه هایی که در کتابخانه ها به آنها ارائه می شود، توازن وجود ندارد. در حال حاضر بخش بزرگی از مشکلات افراد دارای معلولیت در جامعه به دلیل خود معلولیت نیست ، بلکه به دلیل نادیده گرفتن نیازها و ویژگی های این قشر از جامعه در هنگام طراحی و ساخت است . بنابراین استفاده از رویکرد همه شمول در طراحی فضاهای عمومی از جمله کتابخانه ها، ضروری به نظر می رسد. طراحی همه شمول عبارت است از طراحی محصولات و محیط به گونه ای که برای همه افراد - متنوعترین گروه ممکن - بدون نیاز به تطبیق یا طراحی تخصصی قابل استفاده باشد. در رویکرد همه شمول نیازهای کاربران خاص به طور جداگانه توسط محصولات تخصصی برآورده نمی شود، بلکه در محصولات اصلی قابل استفاده برای همه قرار می گیرد. بدین ترتیب افراد دارای معلولیت در کنار سایر افراد جامعه قرار گرفته و احساس جدا افتادگی و انزوا نخواهند داشت . برای این منظور روشها و راهکارهای ارائه شده برای مناسب سازی فضاهای شهری به ویژه کتابخانه ها، برای حضور بیشتر افراد دارای معلولیت در جریان اصلی جامعه بررسی شدهاند. در نهایت به نمونه هایی از راهکارهای ارائه شده توسط سازمان های بین المللی و ملی در این باره پرداخته شده است . توجه به توصیه ها و راهکارهای طراحی کتابخانه متناسب با نیازهای افراد دارای معلولیت ، که توسط سازمانهای بین المللی ( از جمله ( IFLA و ملی ( از جمله سازمان برنامه و بودجه ) می تواند گام نخست در جهت طراحی کتابخانه همه شمول و دسترسپذیر برای همه اقشار از جمله افراد دارای معلولیت باشد.

کتابخانه ، طراحی همه شمول، افراد دارای معلولیت ، طراحی فراگیر، ضوابط طراحی