سیده مریم مجتبوی - گروه معماری ، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
جواد امین خندقی - استادیار، گروه هنرهای نمایشی ، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
نگین مرادیان - گروه معماری ، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران

کتابخانه نوعی فضای عمومی است . یک فضای عمومی باید دارای مشخصه اجتماع پذیری برای تمام اقشار و گروههای اجتماعی باشد. مقوله اجتماع پذیری از مولفه های ترغیب کننده مراجعه افراد است و می تواند باعث رشد و شکوفایی افراد نیز باشد. هدف این پژوهش ، بررسی مولفه های تاثیرگذار بر اجتماع پذیری در کتابخانه های عمومی و استخراج متغیرهای مربوط به مولفه های کالبدی است . ادبیات حاکم بر مطالعات انسان و محیط نشان می دهد که ارتقای کیفیت محیط کالبدی کتابخانه های عمومی با تقویت میزان اجتماعپذیری این فضاها، می تواند باعث افزایش مشارکت و تعاملات اجتماعی افراد شود. در این پژوهش ، فرض بر این است که کتابخانه عمومی قلم در شهر مشهد باعث افزایش اجتماع پذیری شده است . در این راستا، این پرسش مطرح می شود که مولفه های کالبدی موثر در ارتقای اجتماعپذیری کتابخانه های عمومی کدامند؟ پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت ، کاربردی و از حیث روش، در گردآوری کتابخانه ای و در تحلیل ، کیفی است . این مطالعه بر مبانی نظری تحقیق در زمینه های اجتماع پذیری و طراحی معماری استوار بوده است . نتایج تحقیق نشان می دهد که اجتماعپذیری در کتابخانه های عمومی به عوامل کالبدی ، عملکردی ، اجتماعی و معنایی - ادراکی وابسته است . عوامل کالبدی شامل متغیرهای حرکت و دسترسی ، هویت مندی ، چارچوب فیزیکی ، انعطاف پذیری ، آسایش و راحتی و عناصر طبیعی است . ما در این پژوهش ، کتابخانه قلم مشهد را مورد بررسی قرار دادهایم و مشاهده ساختارمند نمونه موردی نشان می دهد که در این کتابخانه ، عنصر انعطاف پذیری ، هویت مندی و حرکت و دسترسی ، به ترتیب بیشترین تاثیر را در اجتماع پذیری داشته اند. در انتها نیز برای هریک از متغیرهای مولفه کالبدی ، راهکارهایی جهت طراحی یا بازطراحی فضای کتابخانه های عمومی ارائه شده است .

معماری داخلی ، اجتماع پذیری ، کتابخانه عمومی ، مولفه های کالبدی ، تعاملات اجتماعی ، کتابخانه قلم .