الهه امیری - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور

آنچه در بررسی نقوش و نمادها در ساختن اشیا، و وسایل مورد نیاز روزمره بشر، در طول تاریخ مورد استفاده بوده است ، نقوشی است که مبین افکار و اعتقادات مردمان آن زمان بوده و به خصوصیات نقوش در زمینه معماری ، سفالگری ، نقش پارچه و چوب و فلزکاری و ... بررسی تاریخ و چگونگی فن و تکنیک آنها اهمیت خاصی داده شده است . نقوشی که در ادوار مختلف تاریخی به کار برده می شده معمولا مبین اعتقادات مذهبی آنان بوده است . با توجه به تحریم تصویرگری واقع گرا از انسان، حیوانات و طبیعت ، در دین مبین اسلام، تمایل به نقوش انتزاعی از قرن اول هجری در همه هنرهای ایرانی - اسلامی رونق گرفت . در کنار استفاده از نقوش انتزاعی و غیرواقع گرا، در ظروف، ابزار و وسایل زندگی ، پارچه و منسوجات، زیراندازها و انواع وسایل تزیینی ، تزیین اماکن مذهبی نیز مورد توجه بوده است . بیشتر نقش های انتزاعی در بناها، طرح های گل و گیاه و اسلیمی معمول بوده است . بکارگیری نقوش و رنگ آمیزی بسیار زیبا از ویژگی منحصر به فرد در این بازه زمانی بوده است . این دوران از پیشینه ی ارزشمندی در تاریخ هنر ایران برخوردار است و از زیباترین جلوه های خلاقیت در عرصه نقوش از نظر فرم، ساختار، مبانی زیبایی شناسی تکامل زیادی یافته اند. بطوری که ، سده ۵ هجری عصر شکوفایی هنرهای اسلامی به ویژه معماری بوده است . در این پنج قرن، نقش در فرش ها و پارچه ها، ظریف و چشم نواز بوده و همچنین در این میان رشد و ترقی پارچه بافی همانند بسیاری دیگر از هنرها، کاملا مشهود می باشد.

نمادها، هنر ایرانی ، نقوش، ایران، قرون اولیه هجری .