مسعود فتحعلی - استادیار، رئیس بخش حمل و نقل ریلی، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران، ایران
محمدمحسن کبیری نصراباد - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
فریدون مقدس نژاد - استاد، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران

از ضرورت های اجتناب ناپذیر توسعه شبکه حمل و نقل ریلی ، عبور از مناطق کویری و ماسه گیر است . این توسعه باید متناسب با اهداف توسعه پایدار و سیاست های کلی محیط زیست باشد که در بیانیه گام دوم انقلاب نیز بر آن تاکید ویژه ای شده است . در غیر این صورت، مشکلاتی نظیر خروج از خط ، مسدودی خط ، زوال سریع اجزاء زیرساخت و تجهیزات ایمنی در راه آهن های کویری نتیجه می شود که خسارات سنگین و بعضا جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت . ایمنی و راحتی سیر در راه آهن از جمله پارامترهای اساسی در تامین رضایت مشتریان راه آهن است . در این تحقیق بر اساس این دو پارامتر و با نگاه به ملاحظات توسعه پایدار، دو حالت حدی نهایی و خدمت پذیری برای راه آهن های کویری تعریف شده است . حالت حدی نهایی تحت تاثیر شرایط ایمنی برای مسیر راه آهن ، روسازی و ناوگان درنظرگرفته شده، درحالی که در حالت حدی خدمت پذیری علاوه بر موارد یاد شده به شرایط سیگنالینگ هم توجه دارد. این مقاله همچنین پس از بیان مشکلات راه آهن های کویری ، راه حل های مهندسی نوین با محوریت تغییر در شرایط روسازی را ارائه داده است که از آن جمله می توان به سیستم روسازی دال خط ، خطوط جعبه ای ، تراورس کوهاندار، مواد پرکننده فضای خالی بالاست و دال خط کوهاندار اشاره کرد. در پایان، دال خط کوهاندار به واسطه داشتن مزایای توامان دال خط و تراورس کوهاندار در اولویت استفاده در مناطق کویری با تامین شرایط توسعه پایدار قرار دارد.

راه آهن کویری ، توسعه پایدار، بیانیه گام دوم انقلاب، ماسه های روان، دال خط کوهان دار