صمد سامانیان - استادیار دانشگاه هنر تهران
نگار کفیلی - دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر تهران

شناخت پدید ه­ های بومی با درک فعالیت های انسان در محیط پیرامونش امکان­پذیر است در این میان نمودهای مادی فرهنگ از به دلیل بر­طرف کردن نیازهای مختلف از جایگاه ویژه ­ای برخوردارند. آنها اندیشه ها را از طریق عینیت بخشی انتقال می دهند و پنداره ­های غیر­مادی را به شیوه های مادی نمایان می کنند. در میان دست­ساخته ­های فرهنگی، سفالینه­ها دارای اهمیت خاصی هستند. این مقاله جهت بازشناسی سفال بومی ایران با رویکرد بوم شناسی فرهنگی در استان های سیستان ­و ­بلوچستان (کلپورگان سراوان)، هرمزگان (شهوار و حکمی میناب)، کردستان (نوره و بوگه­بسی سقز)، گیلان (اسالم و سیاهکل) و مازندران (کلاگر محله جویبار) مولفه هایی چون مواد اولیه، مولفه های ­فنی، کیفیت های بصری، اهداف کاربردی و عملکردی، منابع انسانی تولید و ساختار فرهنگی و اجتماعی را مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش به شیوه ­ای توصیفی تحلیلی و جمع آوری داده ها با روش کتابخانه­ ای و میدانی صورت گرفته است. در بررسی سفال مناطق مذکور، با توجه با تفاوت های محیطی، مواد اولیه و فنون ساخت و امکانات و محدودیت های ناشی از آن، شاهد تنوع محصولات تولیدی نهایی هستیم. در نهایت سفالینه­های نهایی از لحاظ شکلی و نقش مایه های تزئینی تفاوت های بارزی دارند که با هویت های بومی پیوند می یابند.

بوم شناسی فرهنگی, سفال بومی, سیستان و بلوچستان, کردستان, گیلان, مازندران, هرمزگان