سیده مهسا کامی شیرازی - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
حسین سلطان زاده - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
فرح حبیب - ، دانشکده هنر و معماری واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

افزایش جمعیت، کمبود زمین و شیوه­های معماری نوین، طراحان را به ساخت مجتمع­ های مسکونی سوق داد. در ایران ساخت کوی­ های مسکونی برای اقشار مختلف اجتماع از دوره­ی پهلوی دوم آغاز شد. رابطه­ بین بنیان­ های اجتماعی و فرهنگی قشر ساکن در مجتمع­ های مسکونی و معماری مسکن از مسائل اساسی است که عدم توجه به آن می­ تواند فعالیت ­های ساکنان را مختل نماید. هدف پژوهش بررسی نقش گروه های اجتماعی-فرهنگی در چگونگی شک ل­گیری کوی­ های مسکونی دوره­ پهلوی دوم در تهران است. گروه­ های اجتماعی- فرهنگی در شکل ­گیری فضاهای شهری و به تبع آن معماری نقش داشته­اند. این پژوهش چگونگی این تاثیرگذاری را به روش تاریخی-تفسیری تحلیل می­ کند. منابع اطلاعاتی، مطالعات کتابخانه­ ای و اسنادی بوده و نمونه­ کوی ­های مسکونی پهلوی دوم در تهران بر اساس گروه اجتماعی- فرهنگی ساکنان آن اعم از کارگری (پایین)، کارمندی (متوسط) و مرفه (بالا) گزینش شده و با توجه به شاخص­ های اجتماعی-فرهنگی مسکن مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحولات دوره پهلوی دوم و ویژگی­ های فرهنگی معیشتی ساکنان کوی­ های مسکونی بر معماری خانه ­ها تاثیر گذاشته است. در مسکن گروه­ های پایین با درآمد کم، برنامه­ های دولتی و توان مالی اندک ساکنان باعث بروز سادگی در شکل­ گیری فضاهای مسکونی و کاهش کمیت و کیفیت شاخص ­های اجتماعی- فرهنگی مسکن شده است. در مسکن گروه­ های متوسط و مرفه تحول در طرح خانه ­ها به صورت دوبلکس نمایانگر تمایز اجتماعی این گروه بوده و شاخص ­های کمی و کیفی مسکن افزایش یافته است.

پهلوی دوم, فرهنگ معیشتی, قشر کارگر, قشر متوسط, قشر مرفه, کوی مسکونی, گروه اجتماعی فرهنگی