امید رجا - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
مسعود پارسی نژاد - دانشیار، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
مسعود تجریشی - استاد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.

هدف اصلی از انجام این مطالعه بررسی مکانیابی مناطق نشت و زهکشی بین آبخوان و رودخانه در دشت مهاباد واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با استفاده از مدل ترکیبی SWAT-MODFLOW-NWT بود. مدل برای دوره ده ساله اجرا شد. بررسیهای اندرکنش بین منابع آب سطحی و زیرزمینی نشان داد در نواحی مرکزی و شمالی دشت عمدتا منجر به زهکشی آب از آبخوان به رودخانه به میزان ۲۵/۳۰ تا ۱۵/۴۰ میلیون مترمکعب بهترتیب در سالهای خشک و تر نسبت به تغذیه آب زیرزمینی توسط رودخانهها میشود؛ اما به دلیل شرایط هیدرولیکی متفاوت در نواحی جنوبی و غربی، نشت از رودخانهها منجر به تغذیه آبخوان به میزان ۳۵/۵ تا ۷۰/۹ میلیون متر مکعب در سال میگردد. نتایج نشان داد بهطور متوسط در طول سه سال آبی موردنظر میزان تبخیر روزانه از آب زیرزمینی بین ۰۱/۰ تا ۵۱/۰ میلیمتر در روز متغیر بود. بررسیها نشان میدهد گستره تبخیر از آب زیرزمینی عمدتا در نواحی مرکزی و شمالی دشت و در امتداد رودخانه اصلی مهاباد چای متمرکز شده و در نواحی شرقی و جنوبی دشت کاهش مییابد. این الگو تا حدود زیادی با وضعیت تراز و عمق سطح آب زیرزمینی نیز مطابقت دارد. بهطورکلی بررسیهای نشان میدهد مدل بهخوبی توانست الگوی زمانی و مکانی اندرکنش بین آبخوان و رودخانه و نیز تبخیر از سطح آب زیرزمینی در منطقه را شبیهسازی کند.

تغذیه, تراز آب زیرزمینی, فعل و انفعالات, تبخیر, پایداری, دریاچه ارومیه