اکرم مهدوی خرمی - رشته زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دامغان، ایران
جعفر مسعود سینکی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، گروه زراعت و اصلاح نباتات، تخصص: فیزیولوژی گیاهان زراعی
مجید امینی دهقی - دانشکده کشاورزی شاهد، تخصص: فیزیولوژی گیاهان زراعی
شهرام رضوان - دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، گروه زراعت و اصلاح نباتات، تخصص: فیزیولوژی گیاهان زراعی
علی دماوندی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، گروه زراعت و اصلاح نباتات، تخصص: فیزیولوژی گیاهان زراعی

چکیده به منظور مطالعه ارتباط صفات کمی و کیفی موثر بر عملکرد دانه کنجد در تیمارهای تغذیه­ای با کودهای شیمیایی، زیستی و نانو و تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل رژیم­های آبیاری به صورت قطع آبیاری در مراحل مختلف رشدی براساس معیار BCH، آبیاری کامل و قطع آبیاری در BBCH ۷۵ و ۶۵، سه نوع کود نیتروژنه شامل نیتروکسین، اوره و ترکیب نیتروکسین با ۵۰ درصد اوره و چهار ترکیب کود پتاسیم به صورت عدم کوددهی به عنوان شاهد، محلول­پاشی و کاربرد خاکی نانو کلات پتاسیم (به ترتیب ۲ در هزار و ۲ کیلوگرم در هکتار) و دی اکسید پتاسیم به میزان ۲ لیتر در هکتار بودند. بیشترین عملکرد دانه در آبیاری تا۵۰ درصد دانه­بندی در عدم محلول­پاشی پتاسیم و استفاده کود زیستی نیتروکسین با میانگین ۵/۱۳۴۰ کیلوگرم در هکتار به دست آمد که باعث افزایش حدود ۳۵ درصدی در مقایسه با تیمار شاهد گردید. عملکرد دانه با صفات قطر ساقه، وزن خشک بوته، تعداد کپسول، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و درصد و عملکرد روغن همبستگی مثبت و معنی­داری داشت. بین صفات مورفولوژیک و عملکردی همبستگی قابل توجه و معنی­دار وجود نداشت. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که حداکثر اختلاف عملکرد دانه را می­توان به تعداد کل کپسول، وزن هزار دانه، تعداد دانه در کپسول، عملکرد روغن و درصد روغن  نسبت داد که ۱/۹۹ درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه می­کردند. محلول­پاشی نانو کلات پتاسیم در شرایط قطع آبیاری در ۵۰ درصد دانه­بندی (معادل BBCH ۷۵) و استفاده از کود زیستی نیتروکسین بالاترین عملکرد دانه در شرایط کشت دوم بعد از گندم را داشت و قابل استفاده برای اقلیم­های خشک و نیمه خشک می­باشد.

تجزیه رگرسیونی, عملکرد, قطع آبیاری, کنجد, نانو کلات پتاسیم, نیتروکسین