امیرحسین دانش فر - بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغرزاد - بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
شاهین اوستان - شیمی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
بهمن خوش رو - بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

آلودگی خاک با فلزات سنگین از جمله سرب یکی از مشکلات زیست محیطی عمده در جوامع بشری است که علاوه بر کاهش عملکرد و کیفیت محصول، پایداری تولیدات کشاورزی را دچار مخاطره نموده و سلامتی موجودات زنده را به خطر می­اندازد. در برخی موارد مشاهده شده که قارچ میکوریز با غیرمتحرک کردن فلزات سمی در خاک و اندام های خود، مانع از ورود آن­ها به ریشه شده و یا این که با غیرمتحرک کردن آن ها در داخل ریشه، مانع از حرکت آن­ها به بخش هوایی می­شود. بذور آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در گلدان­های پلاستیکی با خاک استریل کشت شده و با قارچRhizophagus irregularis  تلقیح گردیدند. سه سطح سرب شامل صفر، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میلی­گرم سرب بر کیلوگرم (به ترتیب Pb۰، Pb۱ و Pb۲) از منبع نیترات سرب به خاک اضافه شد. نتایج نشان داد که در سطوح زیاد سرب، وزن خشک و ارتفاع گیاهان میکوریزی به طور معنی­داری در مقایسه با گیاهان غیرمیکوریزی بیش­تر بود. غلظت سرب بخش هوایی و فاکتور انتقال سرب در گیاهان میکوریزی به طور معنی­داری نسبت به گیاهان غیرمیکوریزی کم­تر بود. غلظت سرب ریشه در سطوح Pb۱ و Pb۲ در تیمارهای میکوریزی به ترتیب ۷۴۹/۰ و ۴۴۵/۱ و در تیمارهای غیرمیکوریزی به ترتیب ۴۹۲/۰ و ۱۳۸/۱ میلی گرم بر گرم ماده خشک گیاهی بود.

نقش قارچ Rhizophagus irregularis در تعدیل جذب سرب توسط آفتابگردان