رحیمه ملکان - کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
کامبیز پوشنه - استادیار گروه روش های تربیت و مشاوره،
مهناز استکی - استادیار گروه روان شناسی کودکان استثنایی

هدف: پژوهش حاضر با هدف تاثیر آموزش روش تعامل همه جانبه بر کاهش رفتارهای چالش برانگیز و افزایش مهارت های اجتماعی در کودکان با اختلال طیف اتیسم در مرکز اتیسم ندای عصر شهر تهران در سال ۹۶-۱۳۹۷ انجام شد.روش: روش پژوهش به صورت آزمایشی از نوع طرح های تک آزمودنی با چند خط پایه و چند نوع درمان (A-B-A-B) بود. حجم نمونه شامل ۵ نفر از کودکان ۵ تا ۸ ساله با اختلال طیف اتیسم بود که از بین جامعه آماری ۳۶ نفری،به صورت غیر تصادفی هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. هر نفر طی ۲۲ جلسه سه خط پایه اول، ۸ جلسه خط درمان اول، سه خط پایه دوم و ۸ جلسه خط درمان دوم تحت مداخله با روش تعامل همه جانبه قرار گرفتند. داده ها با استفاده از مشاهده و پرسشنامه رفتار چالش برانگیز جلیلی (۱۳۸۶) و پرسشنامه مهارت های ارتباط اجتماعی (SCQ) راتر و همکاران (۲۰۰۳) جمع آوری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که اندازه اثر در متغیر رفتارهای چالش برانگیز در شرکت کننده اول ۲۶/۱، شرکت کننده دوم ۳۳/۱، شرکت کننده سوم ۴۹/۰، شرکت کننده چهارم ۸۳/۱ و شرکت کننده پنجم ۷۱/۰ برآورد شده است. همچنین نتایج نشان داد اندازه اثر در متغیر مهارت های اجتماعی در شرکت کننده اول ۵۵/۰، شرکت کننده دوم ۹۰/۰، شرکت کننده سوم ۷۴/۰، شرکت کننده چهارم ۷۶/۰ و شرکت کننده پنجم ۰۳/۱ است و اندازه اثر شرکت کننده ها بین ۴۱/۰ تا ۷/۲ درصد قرار دارد که نشان می دهد روش تعامل همه جانبه تاثیر معناداری بر رفتار چالش برانگیز و مهارت های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم دارد. همچنین نتایج نشان داد اندازه اثر در مولفه های ارتباط چشمی، لمس و بازی انفرادی در پنج شرکت کننده بین ۴۱/۰ تا ۷/۲ قرار دارد که نشان دهنده تاثیر روش همه جانبه بر مولفه های ذکر شده می باشد.نتیجه گیری: با توجه به تاثیر این نوع مداخله پیشنهاد می شود مربیان و متخصصان امر از روش تعامل همه جانبه برای بهبود رفتارهای چالش برانگیز و افزایش مهارت های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم استفاده کنند.

Intensive interaction training, Challenging behaviors, Social skills, Children with autism spectrum disorder., روش تعامل همه جانبه, رفتارهای چالش برانگیز, مهارت های اجتماعی, کودکان با اختلال طیف اتیسم