بهمن خوشرو - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا ساریخانی - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغرزاد - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

کودهای میکروبی فسفاته که از تلفیق بستر آلی (باگاس) و شیمیایی (سنگ فسفات و گوگرد) و افزودن باکتریهای حل کننده فسفات به دو شکل گرانوله یا پودری مورد استفاده قرار می گیرند، در پژوهش های سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته اند و هدف از آن تامین نیاز فسفاته گیاه می باشد. اما در مورد استفاده از گوگرد در فرمولاسیون کود میکروبی فسفاته سوالات و ابهاماتی وجود داشت که دلایل انجام این آزمایش بود. آیا گوگرد بر باکتریهای مورد استفاده اثر منفی ندارد و افزودن گوگرد می تواند مفید واقع شود؟ بر این اساس در این پژوهش استفاده و عدم استفاده از گوگرد در کود میکروبی فسفاته تولید شده پس از تامین جمعیت میکروبی اولیه مناسب (۱۰۷) از باکتری Pseudomonas fluorescens مورد ارزیابی قرار گرفت. این کود بر بستر پایه (۴۵ گرم سنگ فسفات + ۳۰ گرم باگاس) با کاربرد گوگرد (۱۵ گرم) یا عدم کاربرد آن تهیه شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد (بدون بستر کود میکروبی)، بستر کود میکروبی بدون افزودن باکتری و کود میکروبی فسفاته در دو مقدار ۶/۰ و ۲/۱ گرم براساس آزمون خاک بود. نتایج به دست آمده از آزمایشات گلخانه ای تلقیح ذرت رقم سینگل کراس ۷۰۴ با کودهای میکروبی فسفاته فوق نشان داد که افزودن گوگرد در فرمولاسیون کود میکروبی نه تنها اثر بازدارنده بر باکتری نداشت بلکه تمام شاخص های رشدی و تغذیه ای گیاه ذرت را افزایش داد. کاربرد گوگرد در کودهای میکروبی فسفاته باعث افزایش معنی دار وزن تر و خشک ریشه (به ترتیب ۸۵/۴۱ و ۴۷/۴۲ درصد) و بخش هوایی (به ترتیب ۴۹/۵۰ و ۶۲/۲۰ درصد) شد. همچنین مقدار جذب فسفر، پتاسیم، آهن و روی بخش ریشه (به ترتیب ۸۶/۴۵، ۰۱/۵۸، ۰۹/۴۵ و ۳۳/۷۶ درصد) و بخش هوایی (به ترتیب ۶۶/۲۸، ۷۹/۲۹، ۰۸/۵۰ و ۲۳/۶۷ درصد) در حضور گوگرد افزایش یافت. به نظر افزودن گوگرد نه تنها اثر منفی بر باکتری P. fluorescens مورد استفاده در فرمولاسیون کود میکروبی فسفاته نداشته بلکه اثرات مثبت این کود را تشدید نموده است.

کود میکروبی فسفاته, باکتریهای حل کننده فسفات, گوگرد, سودوموناس, ذرت