سعید شرفی - گروه اکولوژی ، دانشگاه زابل
محمود رمرودی - دانشیار دانشگاه زابل
مهدی نصیری محلاتی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد گلوی - استاد دانشگاه زابل
غلام علی کمالی - سازمان هواشناسی کل کشور

خشکسالی در دوره­های زمانی مختلفی رخ می­دهد، که طول دوره، شدت و گستردگی آن از سالی به سال دیگر متفاوت است. بنابراین مدیریت صحیح در کنترل و کاهش خسارات ناشی از خشکسالی بسیار مهم است. هدف این مقاله جمع­آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات استاندارد شده درباره نقش سیستم­های پیش­آگاهی با استفاده از شاخص­های خشکی فائو ۵۶ و یونسکو در زراعت برخی گیاهان مهم زراعی ایران شامل؛ غلات (گندم، جو، ذرت و برنج)، حبوبات (لوبیا، نخود، عدس و یونجه) و گیاهان صنعتی (آفتابگردان، سویا، کلزا، چغندر­قند، سیب­زمینی و پنبه) در مناطق اقلیمی کشور است. در این مطالعه از دوره آماری حداقل ۳۰ ساله (از ۱۹۶۱ تا ۲۰۱۰) استفاده گردید. میانگین بارش سالانه (میلی­متر در سال) و تبخیر و تعرق مرجع (میلی­متر در سال) در ایستگاه­های با اقلیم خیلی خشک به­ترتیب ۵۶/۷۶ و ۰۳/۳۰۰۱ میلی­متر در سال بود، این مقادیر برای ایستگاه­های با اقلیم خشک ۴۱/۱۹۵ و ۴۴/۲۲۴۹،  ایستگاه­های نیمه خشک ۹/۳۴۳ و ۶۲/۱۳۵۱، ایستگاه­های نیمه مرطوب ۸/۵۸۳ و ۴/۱۱۵۳ و برای ایستگاه­های مرطوب ۱۶/۱۲۷۲ و ۹۱/۹۴۹ میلی­متر در سال بود. بیشترین و کمترین بارندگی سالانه به ترتیب در ایستگاه­های رشت (۵/۱۳۳۷ میلی­متر در سال) و زابل (۷/۵۷ میلی­متر در سال) رخ می­دهد. بیشترین و کمترین تبخیر و تعرق مرجع به­ترتیب در ایستگاه­های چابهار (۱۵/۳۹۰۹ میلی­متر در سال) و بندر انزلی (۶/۸۹۰ میلی­متر در سال) رخ می­دهد. بنابراین حدود ۶۳/۱۳ درصد از ایستگاه­های مورد مطالعه شرایط مناسبی جهت تولید محصولات زراعی دارند و ۳۷/۸۶ درصد در وضعیت بحرانی و ناپایدار قرار دارند.

ایران, پایش خشکسالی, تبخیر, تعرق, شاخص­ خشکی